صادرات افغانستان در سال ۱۴۰۱خورشیدی، مشکلات و فعالیت های حکومت

نویسنده : فضل ولی شیرانی

مترجم: هدایت الله واحدی

مقدمه

افغانستان با داشتن موقعیت جیوپولیتک خویش یک کشور مهم در میان کشور های منطقه است که حیثیت پل را دارا می باشد. این کشور در درازنای تاریخ، مسیر مهم  تجارتی میان شرق و غرب  باقی مانده و  در این عرصه پیشینه عنعنوی انتقالات اجناس و لوازم  را دارد. ناشی از تجاوز اضافه تر از چهار دهه اتحاد شوروی و امریکا بخش تجارت مانند سایر عرصه ها نیز آسیب دیده است و کشور ما از صادرات مواد و اجناس مشهور خود مانند قالین،گلیم، میوۀ خشک... باز مانده که از اثر آن رشد اقتصادی نیز متوقف گردیده است. بعد از حاکمیت امارت اسلامی در ۲۴ ام اسد ۱۴۰۰خورشیدی( ۱۵ام اګست۲۰۲۲) جهت پیشرفت اقتصاد کشور کوشش ها آغاز گردید، به سلسلۀ این تلاش ها تجارت یک بخش مهم بوده که از سوی امارت اسلامی توجه جدی به آن مبذول گردیده و در محدوده اضافه تر از یک و نیم سال توسعه قابل ملاحظه داشته است. در این مدت صادرات افغانستان افزایش یافته، در پروسۀ جمع آوری عواید شفافیت به وجود آمده، برای تجاران در بخش تجارت سهولت ها فراهم گردیده که از بابت آن به جریان پیشرفت تجارت ناتوان افغانستان سرعت بخشیده شده است، که در این نوشته پیرامون جریان پیشرفت تجارت، ارزش صادرات در توسعه اقتصادی، وضعیت صادرات افغانستان و تاثیر آن بر وضعیت اقتصادی کشور بحث صورت گرفته است.

صادرات و ارزش اقتصادی آن

به وجود آوردن شفافیت در هر بخشی از سکتور های مربوط به اقتصاد کشور و حمایت از آن سبب افزایش صادرات می گردد. صادرات سطح استفاده و مفدیت صنعت و کار و بار داخلی را صعود داده، نوسانات بازار را کاهش می دهد زیرا کشور صادر کننده با کاهش نوسانات می تواند با بازار های مختلف دسترسی داشته باشد و با ورشکست شدن یا رکود یک بازار خاص به بازار های دیگر رجوع کند. همچنان در صورت انکشاف صادرات، تولیدکننده گان داخلی از طریق ازدیاد افزایش تولیدات، مصارف مواد تولیدی خود را کاهش و با انجام این کار از بازار های جهانی مفاد بیشتر به دست میآورد. صادرات بخش از تقاضا است، زیرا با افزایش صادرات در مجموع تقاضا هم بیشتر می شود و در نتیجه برای توسعه اقتصادی زمینه مساعد می شود. درکنار آن افزایش صادرات بیلانس تجارت یک کشور را متوازن نگه میدارد. با توجه به اهمیت صادرات باید یک کشور به خاطر پیشرفت اقتصادی صادرات خویش را افزایش دهد. امارت اسلامی با توجه به اهمیت صادرات در این بخش گام های استواری را برداشته و توانسته است که میزان صادرات را نسبت به سال های گذشته بلند ببرد. افغانستان در حصۀ شماری از اقلام صادراتی خود در جهان از شهرت بسزای برخوردار است، که یکی از نمونه های آن قالین است. افغانستان در طول تاریخ با همسایه ها و سایر کشور ها تجارت داشته و بر اتکای آن اقلام صادراتی خود را صادر می نمود. میوه خشک هنوز هم از جملۀ اقلام صادراتی مهم افغانستان می باشد. در پهلوی آن قالین، گلیم و برخی دیگر تولیدات افغانی در زمره ای اقلام مهم صادراتی کشور محسوب می شود. همین اکنون این اقلام به شمول کشور های همسایه در چین، هندوستان، عربستان، تاجیکستان، قزاقستان و حتا بازار های جهان بازار خوب دارد. صادرات که بخشی از تجارت است به هدف به دست آوردن مفاد انجام می شود و از آن عرضه کننده گان محصولات و خدمات بهره می برند. اگر به جای تجارت داخلی به تجارت خارجی نظر بی افگنیم؛ تمام کشور ها سعی می کنند که در کنار خودکفایی اقتصادی، تولیدات و سایر خدمات خود را به سایر کشور های جهان برسانند و در پهلوی بازار داخلی بازار کشور های دیگر را هم از خود بسازند. در مجموع صادرات نقش عمده در توسعه اقتصادی یک کشور داشته و تأثیرات مثبت در رشد اقتصادی، سطح کار و بار و بیلانس تجارت دارد.  به منظور اینکه کشور را وارد مرحله پیشرفت اقتصادی نماییم باید در بیلانس تجارت سطح صادرات را نسبت به واردات افزایش دهیم. زیرا صادرات بیشتر سبب به دست آوردن اسعار خارجی بیشتر می گردد و ذخیره اسعار خارجی در بازارهای خارجی قدرت خرید یک کشور را  تقویت می کند.

امارت اسلامی و صادرات کشور

با رویکار آمدن  امارت اسلامی در سال ۱۴۰۰ خورشیدی با وجود اینکه سرمایه ملت افغان توسط امریکا منجمد ګردید برخی از محدویت ها از طرف جهان وضع ګردید، که این موضوع نظام بانکی افغانستان را به رکود مواجه و به تجارت صدمه زد؛ به آن هم مسئولین امارت اسلامی به تجارت که یکی از بخش های کلیدی اقتصادی کشور محسوب می شود توجه کامل نموده است. هدف آن این بود که با انکشاف تجارت می توانیم سطح صادرات را بلند برد و بر اتکای آن اقتصاد پاشیده را احیا نماید. ارقام مقایسوی سه ساله صادرات افغانستان نشان دهنده  آن است که امارت اسلامی در سیاست تجارت خارجی خود موفق بوده، اعتماد منطقه ای را تقویت بخشیده و روابط عادلانه و مستقل را ایجاد نموده است. با توجه به این همه چنین به نظر میرسد که به اساس پالیسی موجود در بخش تجارت گراف صادرات در سال های آینده از این بیشتر سیر صعودی داشته باشد. در سال ۱۳۹۹خورشیدی افغانستان به ارزش ۷۷۷ میلیون دالر صادرات داشت و هند، پاکستان، ایران، قزاقستان، ازبیکستان، جرمنی، عربستان سعودی، ایتالیا، روسیه و تاجیکستان کشور های اند که اقلام صادراتی افغانستان به آنها صادر گردیده است که این اقلام شامل هنگ، تخم هنگ، میوه خشک و تازه ، زیره، کنجد، تخم سبزی جات، بادنجان رومی، قالین، گلیم، زغال سنگ، سنگ مرمر، و کاشی بود. ولی سطح صادرات در سال ۱۴۰۰ اندکی بلند بوده که سطح صادرات به شکل مجموعی به ۸۵۰ میلیون دالر می رسید. با رویکار آمدن امارت اسلامی در وسط سال مذکور با وجود محدودیت ها توانست که سطح صادرات کشور را تا اخیر این سال بلند ببرد و افغانستان در سال ۱۴۰۰ هنگ، تخم هنگ، میوه خشک و تازه، زغال سنگ، پنبه، زیره، پیاز، بادنجان رومی، زعفران، و قالین خویش را را به سایر کشور های جهان صادر نموده است. در سال ۱۴۰۰خورشیدی، از کل صادرات، به ارزش  ۸۰۱ میلیون دالر اقلام به کشورهای هند، پاکستان، چین، امارات متحده عربی، ازبیکستان، تاجیکستان، قزاقستان، ترکیه، ایران، ترکمنستان، عربستان سعودی و به ارزش  ۴۹ میلیون دالر باقی مانده، اقلام صادراتی  به سایر کشور های جهان صادر گردیده است.  در اول حمل ۱۴۰۱، الی اخیر حوت همین سال صادرات افغانستان در حدود ۲ میلیارد دالر رسید. در این سال ۹۷ فیصد اقلام صادراتی افغانستان به پاکستان، هند، ازبیکستان، تاجیکستان، ایران، امارات متحده عربی، چین، ترکیه، قزاقستان و ترکمنستان صادر شده و ۳ فیصد باقیمانده به سایر کشور های جهان صادر ګردیده است. اقلامی که ۶۳ فیصد مجموعه صادرات را تشکیل می دهند عبارتند از زغال سنگ، زنجبیل، پنبه، انگور، انار، بادنجان رومی، کشمش، انجیر خشک، زردالو می باشد و ۳۷ در صد باقی مانده سایر اقلام صادراتی بود. با توجه به ارقام بالا با رویکار آمدن امارت اسلامی  در صادرات کشور  افزایش قابل ملاحظه آمده است. اگر تحریم های اعمال شده توسط جهان و سرمایه های منجمد افغانستان آزاد شود، این سطح بیشتر از این  افزایش خواهد یافت. با افزایش صادرات، اقتصاد افغانستان تقویت خواهد شد و با رشد و تقویت  اقتصاد، سطح پیشرفت زنده گی ملت رنجدیده افغان حتمی است. علاوه بر این، اگر روند صادرات کشور به همین منوال ادامه یابد، بعید نیست که افغانستان در چند سال آینده به یک کشور کاملاً صادراتی مبدل گردد و محصولات آن جایگاه ویژه ای در بازار های بین المللی پیدا کند.

راه حل مشکلات

  افغانستان بخشی از جهان است و طبعاً با جهان روابط و داد و ستد دارد. به یاد داشته باشیم، در جهان کشور های که اقتصاد قوی هم داشته باشند، بعضاً به کشور های دارای اقتصاد ضعیف ضرورت پیدا می کنند ، زیرا نام دیگر اقتصاد همین داد و ستد است. نیرومند در میان آن ها کسی خواهد بود که حاکمان آن بیدار و وفادار به ملت خود باشند. ما باید با سایر کشور ها روابط خود را توسعه بخشیم. امارت اسلامی با وجودی که سطح صادرات خود را نظر به تخمین افزایش داده ولی به آن هم مشکلات وجود دارد که پیشرفت های مارا به چالش می کشاند. از جمله به محدودیت های که از سوی جامعه جهانی و منجمد شدن دارایی ملت افغان توسط امریکا یاد آوری کرده می توانیم. همچنان موضوع به رسمیت شناختن امارت اسلامی را هم از نطر انداخته نمی توانیم. اگر این چالش ها حل گردد. تجارت افغانستان بیشتر از این انکشاف خواهد یافت و در اثر آن صادرات هم افزایش خواهد نمود. جهت رفع این مشکلات امارت اسلامی مکررآ از جهانیان خواسته که امارت اسلامی شرایطی را  که برای به رسمیت شناختن یک کشور ضروری و الزامی  است تکمیل نموده و دارا  است. همچنان تعامل متقابل با جهان را در همه فورم های جهانی مطرح کرده است، اما جهان تنها با قبول خواسته های خود، پیرامون به رسمیت شناختن تمایل نشان میدهد. اکثریت خواسته های جهان به اسلام در تضاد است، نه با سنن پسندیده و فرهنگ اصیل ما مطابقت دارد. آری! اینکه در خواسته های آن ها بیشتر بوی مداخله در امور داخلی و زیر سوال آوردن استقلال ما به مشام میرسد این مسئله نه قابل قبول افغان هاست و نه هم حکومت. امارت اسلامی تا حد توان در حصۀ آزادی سرمایه منجمد شده افغان ها سعی نموده است. کشور های همسایه و منطقه نیز از امریکا  خواسته اند تا سرمایۀ مذکور را دوباره به افغان ها بسپارد. اما هنوز پاسخ مثبتی دریافت نشده است. این امر مشکلاتی را در سیستم بانکی افغانستان ایجاد کرده و تاثیر منفی بر تجارت داشته است، اما اکنون امارت اسلامی تلاش های خود را برای بازسازی سیستم بانکی افزایش داده و بسیاری از مشکلات را در این زمینه حل کرده است. امارت اسلامی با جهان تعامل مثبت می خواهد و جهت انکشاف آن تلاش می کند.

نتیجه‌گیری

تحول اجتماعی و اقتصادی یک جامعه مرتبط به اقتصاد جامعه می باشد. بسیاری از کشور های جهان از نظر عوامل تولیدی با هم دیگر ارتباط دارند. روابط اقتصادی میان کشور ها گاه گاهی آن قدر مستحکم و قوی می باشد که حتا مشکلات سرحدی و سایر اختلافات هم نمی تواند مانعی روابط تجارتی آن ها گردد. اینکه توسعه اقتصادی میان کشور ها  مربوط به تحکیم روابط می شود، در این حصه چیزی که بسیار مهم است، تجارت می باشد، زیرا با انکشاف تجارت از یک سو مناسبات کشور ها توسعه میآبد و از جانب دیگر در سطح صادرات افزایش به عمل میآید. امارت اسلامی علاوه از این که با محدودیت های جهانیان مواجه است، به آن هم سطح صادرات خود را نسبت به سال های گذشته دو برابر افزایش داده است. در نهایت اگر حکومت ها خود را مکلف و مسئول بدانند و حب وطن در دل های شان باشد و خواهان خدمتگذاری به کشور و مردم خود باشند و کشور خود را به قله های بلند تعالی برسانند، دیگر ایشان روز و شب را نمی بینند و همیشه کار و تلاش خستگی ناپذیر می نمایند و مسوولیت های خویش را قسمی که لازم است، انجام میدهند. سعی امارت اسلامی به حیث یک حکومت مسئول این است که اقتصاد کشور را بازسازی و به پای خود ایستاد نماید و افغانستان را با کشور های مترقی هم ردیف سازد که یکی از نمونه های این تلاش ها همانا بلند بردن سطح صادرات کشور است که می تواند اقتصاد کشور را به پا ایستاد کند. تا جایی که معلوم می شود امارت اسلامی به تمامی آن عده از پروژه های زیربنایی رو آورده است که می تواند افغانستان را دیگر از احتیاج رهایی بخشد و در کنار یک کشور مستقل، افغانستان را از فهرست کشور های جهان سوم بیرون و در قطار کشور های پیشرفته قرار دهد.