آغاز کار عملی پروژه تاپی، مزایا و موانع

نویسنده: عبدالله ایمل

مقدمه

پروژه خط لوله گاز تاپی (TAPI) که گاز طبیعی را از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند منتقل می کند با تطبیق این پروژه بزرگ افغانستان به دهلیز اقتصادی میان آسیای مرکزی و جنوبی تبدیل خواهد شد و یکی از پروژه های بزرگ در سطح منطقه محسوب می شود. این یکی از پروژه های بسیار سودمند برای افغانستان است. خط لوله گاز تاپی به طول ۱۸۱۴ کیلومتر و قطر ۵۶ اینچ خواهد بود از جنوب گالکینیش(Galkynysh) ترکمنستان آغاز و پس از طی حدود ۱۵۰ کیلومتر از خاک ترکمنستان وارد هرات افغانستان می شود. این خط لوله تقریباً ۸۳۰کیلومتر در خاک افغانستان امتداد می یابد و با عبور از هرات، فراه، نیمروز، هلمند و قندهار به شهر کویته پاکستان می رسد و از آنجا به ملتان و پس از امتداد ۸۰۰ کیلومتر در هند به منطقه فازیلکه(Fazilka) می رسد. اولین صحبت ها در مورد این پروژه در دهه ۹۰ شروع شد و در سال ۲۰۰۸ هند رسماً بخشی از این پروژه شد. هدف اصلی این پروژه انتقال ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند است. در پایان سال ۲۰۱۴ میلادی کشورهای ذیدخل در این پروژه شرکت سهامی به نام (TPCL) ایجاد نمودند که سهمداران این شرکت، شرکت گاز ترکمنستان، تصدی افغان گاز افغانستان، شرکت خصوصی سیستم گاز پاکستان و شرکت خصوصي ګیل هندوستان می باشد. مسئولیت اصلی این شرکت ساخت و مدیریت این پروژه می باشد و هزینه مجموعی آن ۹ تا ۱۰ میلیارد دالر تخمین شده است.

 مسیر پایپ لاین

این خط لوله گاز از ولایت هرات و قندهار افغانستان عبور و به شهر های کویته و ملتان پاکستان می رسد و از انجا تا روستای فازلیکه مرز پاکستان و هند امتداد می یابد. ظرفیت این خط لوله ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال است. بنابر این ۲۱۴ کیلومتر از این خط لوله در خاک ترکمنستان، ۷۳۰ کیلومتر در خاک افغانستان و ۸۲۷ کیلومتر در خاک پاکستان می گذرد.

در آینده نزدیک کار عملی پروژه تاپی آغاز خواهد شد

کار عملی پروژه تاپی در آینده نزدیک در ولایت هرات آغاز خواهد شد. رئیس اجرائیوی شرکت تی پی سی ال TPCL«محمد مراد امانوف» در دیدار با محترم ملا عبدالغنی برادر آخوند معاون اقتصادی ریاست الوزراء ګفت که ترکمنستان آمادگی دارد تا با سرمایه گذاری ۶۰۰ میلیون دالر این پروژه را از هرات آغاز کند. وی افزود، بانک بین المللی اسلامی، بانک انکشافی آسیا و همچنان بانک های روسی، چینایی و برخی از بانک های عربی نیز آماده سرمایه گذاری در پروژه تاپی هستند. معاون اقتصادی ریاست الوزراء وضعیت کنونی افغانستان را فرصت مناسبی برای آغاز پروژه تاپی خواند و افزود، امارت اسلامی ۹ موافقتنامه رسمی در خصوص پروژه تاپی را پس از ارزیابی قابل اجراء می داند و برای شروع پروژه مذکور آمادگی کامل دارد و آماده هر نوع همکاری در این زمینه است.

مزایای اقتصادی پروژه تاپی برای افغانستان

1. افغانستان به نقطه اتصال کشورهای آسیای مرکزی و آسیای جنوبی تبدیل خواهد شد؛
2. زمینه سازی برای افتتاح دهلیز در سکتور برق؛
3. توسعه روابط و ترانسپورت بین کشورهای منطقه؛
4. فرصت های کاری برای هزاران نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم فراهم می شود؛
5. ایجاد زیرساخت‌ها؛
6. بیش از چهارصد میلیون دالر در سال به درآمد ملی اضافه می شود؛
7. افغانستان در دهه اول پنجصد میلیون متر مکعب ګاز، در دهه دوم یک میلیارد متر مکعب و در دهه سوم یک و نیم میلیارد متر مکعب گاز از این پروژه دریافت خواهد کرد؛
8. از آنجایی که افغانستان یک کشور زراعتی است، می توانیم از گاز این پروژه برای تولید کود کیمیاوی استفاده نمایم؛
9. بدون شک از مناطقی که این خط لوله عبور می کند، تجارت رونق خواهد یافت؛
10. به همین ترتیب پروژه های مشابه دیگری نیز اجراء خواهد شد، به عنوان مثال پروژه های راه آهن، برق و کیبل فایبر نوری؛
11. و پس از موفقیت این پروژه، سرمایه گذاران خارجی علاقمند به سرمایه گذاری در افغانستان خواهد شد.

تاثیرات منطقه‌ای پروژه تاپی

از مزایایی اقتصادی خط لوله گاز تاپی نه تنها افغانستان بلکه تمام کشورهای منطقه برخوردار می شوند. ترکمنستان در حال حاضر ۳۵ میلیارد متر مکعب گاز به چین می فروشد، اما چین این گاز را با قیمت نازل از ترکمنستان خریداری می کند. بنابر این ترکمنستان می خواهد وابستگی خود به چین را کاهش دهد تا بتواند گاز خود را با قیمت مناسب بفروش برساند. تجارت در مناطقی که این خط لوله از آنجا عبور خواهد کرد، شګوفا خواهد شد. مغازه ها، هوتل ها و بازارها ساخته خواهند شد، بسیاری از مردم محلی برای امنیت خط لوله به کار ګماشته خواهند شد و به اکثریت مردم فرصت کاری مهیا خواهد شد. متخصصان افغان فرصت یادگیری مدیریت عصری را خواهند داشت.

پاکستان نیز از این پروژه سود اقتصادی می برد. این کشور سالانه صدها میلیون دالر از هند به عنوان هزینه ترانزیت دریافت می کند. علاوه بر این، در مناطقی که این خط لوله می گذرد، اشتغال برای مردم ایجاد می شود، در کنار این پاکستان از گاز نیز بهره مند می شود.

رهبری امارت اسلامی افغانستان در تلاش است تا با تطبیق و آغاز چنین برنامه زمینه رشد و توسعه اقتصادی را فراهم کند. عملی شدن چنین پروژه های بزرگ اقتصادی از یک سو فرصت‌های کاری را فراهم می‌کند و از سوی دیگر منجر به ورود عواید اسعاری می‌شود. به این ترتیب نیازهای اسعاری کشور تا حدودی تامین می شود و به ثبات نرخ اسعار و اجرای سیاست پولی در کشور کمک می کند.

نقش ترانزیتی افغانستان

در دوران اشغال افغانستان، همسایه‌گان و کشورهای منطقه بیشتر در مسائل سیاسی و امنیتی با یکدیگر همکاری داشتند و مشکلات موجود در مناسبات بیشتر  روی همین مسایل می چرخید. اما زمانی که اشغال پایان یافت و امارت اسلامی افغانستان بر کشور تسلط کامل یافت، اکنون مسائل اقتصادی در روابط افغانستان و کشورهای همسایه اساس اقدامات استراتیژیک را تشکیل می دهد. افغانستان به تدریج در حال تبدیل شدن به یک بازیگر مهم در زمینه انرژی و توان اقتصادی در سطح منطقه است. به عنوان نمونه می توان به آغاز خط لوله گاز تاپی در آینده نزدیک، توسعه بندر چابهار، آغاز پروژه های کاسا یک هزار و پروژه های دیگر از این دست اشاره کرد. از سوی دیگر دهلیز لاجورد که افغانستان را با بنادر ترکیه و کشورهای اروپایی وصل می کند، این فرصت را نیز به افغانستان داده است که تنها به کشورهای جنوبی و بنادر و مسیرهای ترانزیتی متکی نباشد.

سهم افغانستان در پروژه تاپی

افغانستان از طریق این پروژه سالانه حدود ۴۰۰ میلیون دالر حق ترانزیت دریافت می کند و با تکمیل پروژه تاپی ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز برای ده سال و یک میلیارد متر مکعب گاز برای بیست سال دریافت خواهد کرد. از طریق این پروژه زمینه فرصت کاری برای هزاران نفر فراهم می شود.۷۳۰ کیلومتر این پروژه از ولایات هرات، نیمروز، هلمند و قندهار می گذرد. بر اساس تحقیقات و ارقام اولیه، خط لوله گاز تاپی سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را انتقال خواهد کرد.

پروژه هایی که در کنار تاپی عملی خواهند شد

قرار است که در کنار پروژه تاپی، تعدادی از پروژه های کوچک و بزرگ دیگر نیز عملی شود. بخشی دیگر از این پروژه انتقال ۵۰۰ کیلووات برق از ترکمنستان به پاکستان از طریق افغانستان است. افغانستان سالانه ۱۱۰ میلیون دالر از این ترانزیت برق دریافت می کند و همچنان سه سب استیشن در هرات، فراه و قندهار ساخته خواهد شد. علاوه بر این کیبل فایبر نوری در منطقه امتداد خواهد یافت و از این طریق کشورهای همسایه را به هم متصل می کند. در کنار پروژه تاپی، پروژه دیگر انتقال خط آهن از ترکمنستان به پاکستان از طریق افغانستان است. همچنان گفته می شود که راه آهن تورغندی افغانستان با ۱۳ کیلومتر مسافت از طریق ترکمنستان با هزینه ۱۰ میلیون دالر ساخته می شود.

نتیجه‌ګیری

بیش از دو دهه می شود که در مورد آغاز و اجرای پروژه تاپی بحث های صورت می ګیرد. اما به دلیل یک سری مسائل سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی امکان اجرای آن وجود نداشت. پایان اشغال افغانستان و درک مشترک و تلاش کشورهای منطقه به آغاز کار پروژه تاپی کمک کرده است. با تطبیق این پروژه از یک سو افغانستان به یک منبع خوب عایداتی دست خواهد یافت و از سوی دیگر می تواند بر اوضاع سیاسی و امنیتی منطقه تأثیر بگذارد و جایگاه قوی تری نسبت به گذشته به دست آورد. امارت اسلامی افغانستان اصرار دارد که در سطح منطقه، همه کشورها باید یک سیاست اقتصاد محور را بر اساس منافع متقابل انتخاب کنند. امارت اسلامی افغانستان به پروژه های اساسی اولویت و اهمیت می دهد و تحریم های اقتصادی موجود را چالش بزرگ می داند. در مقابل اجرای این گونه پروژه ها دلیل اصلی آغاز همکاری های اقتصادی به جای رقابت سیاسی در سطح منطقه تلقی می شود. امارت اسلامی افغانستان بر این عقیده است که اجرای پروژه های بزرگ اقتصادی در منطقه، کشورهای همسایه افغانستان را به این امر تشویق خواهد کرد که منافع خود را مشترک بدانند و موانع موجود برای همکاری اقتصادی را از پیش روی خود بردارند.

اهمیت اقتصادی و ترانزیتی افغانستان به نفع کشورهای همسایه و منطقه است. پروژه های اقتصادی منطقه‌ای و ارتباط منطقه‌ای وسیله برای ثبات و توسعه در منطقه است. در دنیا ثابت شده است که اشتراک منافع اقتصادی به ثبات سیاسی در منطقه کمک کرده است و امارت اسلامی افغانستان تمام تلاش خود را به کار می برد تا زمینه همکاری مشترک اقتصادی با کشورهای همسایه و منطقه را فراهم نماید.

 

مآخذ

1. P Hopkins, Pipelines: Past, Present, and Future, Paper Presented in the 5th Asian Pacific IIW International, Congress Sydney, Australia in 2007; M O Lawal, Historical Development of the Pipeline as a mode of Transportation.
2. P Hopkins, Pipelines: Past, Present, and Future, Paper Presented in the 5th Asian Pacific IIW International Congress Sydney, Australia in 2007
3. ADP, Regional: Turkmenistan-Afghanistan-Pakistan-India Natural Gas Pipeline Project, Phase 3, see it online < http://www.adb.org/projects/44463-013/main>
4. Asian Development Bank (ADB), Regional: Turkmenistan-Afghanistan-Pakistan-India Natural Gas Pipeline Project, Phase 3, last update 19 Sep 2016, see it online:< https://www.adb.org/projects/44463-013/main> (Accessed at 16 October 2016)
5. [31] Lydia Powell, TAPI: Pipeline for regional peace and energy security, Observer Research Foundation, published in employment news, 8 Jan 2016, see it online:< http://employmentnews.gov.in/TAPIPipeline%20for%20regional%20peace%20and%20energy%20security08Jan16.pdf>
6. World Bank, Country: India, see it online:< http://data.worldbank.org/country/india>
7. World Energy Outlook, India Energy Outlook 2015, see it online:< http://www.worldenergyoutlook.org/media/weowebsite/2015/IndiaEnergyOutlook_WEO2015.pdf>
8. The News, LNG can bridge gas demand-supply gap: ETPL, The News, 25 Sep 2015, see it online:< https://www.thenews.com.pk/print/64500-lng-can-bridge-gas-demand-supply-gap-etpl>
9. Asian Development Bank, Sector Overview, Engro Fast-Track Liquefied Natural Gas Regasification Project (RRP PAK 48307), see it online:< https://www.adb.org/sites/default/files/linked-documents/48307-001-ssa.pdf>
10. Casey Michel, Chatter Surrounds Turkmenistan’s Gas Export Plans, The Diplomat, 3 June 2016, see it online:< http://thediplomat.com/2016/06/chatter-surrounds-turkmenistans-gas-export-plans/>
11. Natalia Konarzewska, Turkmenistan advances westward natural gas export, 25 March 2016, see it onlie:< https://www.cacianalyst.org/publications/analytical-articles/item/13345-turkmenistan-advances-westward-natural-gas-export.html>
12. Luca Anceschi, Turkmenistan’s Export Crisis: Is TAPI the answer, Central Asia Policy Brief, No. 27 (June 2015), see it online:< http://centralasiaprogram.org/wp-content/uploads/2015/06/Policy-Brief-27-June-2015.pdf>
13. Drazen Jorgic, INTERVIEW: TAPI gas pipeline consortium plans investor roadshows in November, Reuters, 14 Oct 2016, see it online:< http://in.reuters.com/article/pakistan-energy-tapi-idINKBN12E1A3>
14. Kay Johnson, TAPI gas pipeline through Afghanistan ‘doable’-ADB official, Reuters, 8 April 2016, see it online:< http://in.reuters.com/article/pakistan-gas-pipeline-idINKCN0X51MN>
15. Reuters, Turkmenistan borrows $700 million for TAPI pipeline-state news agency, 14 Oct 2016, see it online:< http://in.reuters.com/article/turkmenistan-pipeline-idINKBN12E254>
16. Huseyn Hasanov, Turkmenistan allocates first tranche for TAPI construction, Trend News Agency, 4 June 2016, see it online:< http://en.trend.az/business/energy/2542060.html>
17. DAWN, Turkmengas to lead TAPI pipeline consortium, 7 Aug 2015, see it online:< https://www.dawn.com/news/1198829>
18. Weekly Analysis, TAPI pipeline building process: any hope for success?, Eurasian Research Institute, 30 Dec 2014-5 Jan 2015, No 1.
19. https://tolonews.com/pa/afghanistanد-ټاپي-پروژه؛-له-کومه-تر-کومه
20. https://dab.gov.af/index.php/ps  د-ټاپي-پروژه؛-اقتصادي-ګټې-او-فرصتونه
21. www.afghanchamber.com/about/Mining.html
22. https://jpt.spe.org/twa/indias-midstream-petroleum-network-grows