اقدام سریع و راهحلهای موفق امارت اسلامی در رفع چالشهای تجارتی
نجیب الله
مقدمه
امارت اسلامی افغانستان، بر اساس سیاست اقتصاد محور خود، همواره خواهان روابط نیک، دوستانه و استوار بر احترام متقابل با کشورهای منطقه و همسایه بوده و همچنان به این هدف پابند است. در کنار این، با درنظرداشت منافع ملی، به مشکلات کشور و تاجران نیز بهموقع رسیدهگی میکند. در این اواخر هنگامی که پاکستان تمام راههای تجارتی و ترانزیتی خود را در برابر افغانستان بست، در حالی که در نقاط مختلف کشور فصل رسیدن میوهها بوده و نیاز فوری به انتقال آن به بازار وجود داشت ـ امارت اسلامی با یک اقدام بیسابقه، در مورد روابط تجارتی و راههای بستهشده پاکستان موقف قاطع اختیار نمود و برای رفع مشکلات هموطنان، بهخصوص تاجران، اقدامات مختلف را رویدست گرفت. یکی از این اقدامات، کاهش نرخ انتقال کارگو هوایی از طریق شرکت هوایی آریانا افغان بود. در یک نشستی که به ریاست محترم ملا عبدالغنی برادر آخند،معاون اقتصادی ریاستالوزراء برگزار گردیده بود به مسؤلان شرکت هوایی آریانا افغان هدایت داده شد که طیارههای کارگو را خریداری نموده و غرض حل فوری مشکلات، نرخ انتقال کالا از راه هوا را کاهش دهد. شرکت هوایی آریانا افغان ، در ادامه تلاشهای عملی خود، اخیراً اعلام کرد که نرخ انتقال کارگو هوایی را کاهش داده است. کاهش نرخ کارگو، برای صادرکنندگان، واردکنندگان، صنعتکاران و در مجموع برای تقویت اقتصاد ملی، یک گام مهم و مؤثر شمرده میشود. در این نوشته، نگاهی کوتاه به اقدامات امارت اسلامی در زمینهٔ حل مشکلات تجارتی و حل مشکلات تجار و باغداران کشور خواهیم داشت:
کاهش قیمت کارگوی هوایی در افغانستان
افغانستان که به بحر راه مستقیم ندارد، به همین دلیل در عرصهٔ ترانزیت و تجارت زمینی همواره با مشکلات روبهرو است. محترم ملا عبدالغنی برادر آخند، معاون اقتصادی ریاستالوزراء امارت اسلامی، هنگام اعلام فیصله امارت اسلامی در خصوص تجارت از مسیر پاکستان به تاجران افغان گفت که در این اواخر، روابط تجارتی، مسیرهای ترانزتی، تحریمهای اقتصادی و شکنجههای غیرقانونی و غیرانسانی مهاجران، بهعنوان ابزارهای سیاسی نامعقول استفاده میشوند تا بر کشور فشار سیاسی وارد نموده و آن را تحت فشار قرار دهند و این فشارها زمانی بحرانی و شدید میگردد که یک کشور برای صادرات و واردات خود راههای بدیل نداشته و تمامی اتکای آن تنها بر یک کشور باشد. اما افغانستان اکنون از این وضعیت بیرون شده، راههای بدیل در اختیار دارد و تنها به مسیر یک کشور وابسته نیست. از سوی دیگر، در نشستی که به ریاست محترم ملا عبدالغنی براد آخند معاون اقتصادی ریاستالوزراء، برگزار گردیده بود به مسؤلین امارت اسلامی هدایت داده شد که شرکت هوایی آریانا افغان طیاره های کارگو را خریداری نماید و بهمنظور حل فوری مشکلات تجارتی، این شرکت نرخ انتقال کالا از طریق هوا را کاهش دهد. با توجه به همین هدایت، شرکت آریانا افغان کاهش قابلملاحظهای در نرخهای کارگوی هوایی بهمیان آورد. بر اساس اقدام تازه، شرکت هوایی آریانا افغان اعلام کرده است که در نرخ انتقال اموال به هند و برعکس کاهش داده است. این تصمیم پس از آن گرفته شد که پاکستان راههای خود را به روی تاجران و مسافران افغان بست. پیش از این، شرکت آریانا افغان هر کیلو کالا را از کابل به دهلی نو و از دهلی نو به کابل به نرخ دو دالر انتقال میداد. اکنون نرخ انتقال از دهلی نو به کابل ۸۰ سنت و از کابل به دهلی نو یک دالر تعیین شده است. مسؤلین میگویند این قیمتها نسبت به گذشته ۱۲۰ درصد کاهش نشان میدهد. این اقدام مطابق با سیاستهای اقتصادی امارت اسلامی، به هدف حمایت از تاجران، باغداران و دهاقین و تولیدکنندگان داخلی روی دست گرفته شده است. پس از این، میوههای تازه و خشک افغانستان، زعفران، قالین و محصولات دیگر باکیفیت، با هزینه کمتر و در مدت زمان کوتاهتر به هند صادر خواهد شد و از آن کشور، ادویه و دیگر مواد مورد نیاز به افغانستان وارد خواهد شد. هرچند افغانستان بخش بزرگی از نیازمندیهای دوایی خود را در داخل تأمین میکند، اما همچنان به واردات دوا نیاز دارد، که مقدار زیادی آن از پاکستان وارد میشد. با بستهشدن راههای پاکستان، امارت اسلامی افغانستان واردات دارو از پاکستان را ممنوع اعلام کرد و به وزارت مالیه هدایت داد که پس از سه ماه، هیچگونه دوای وارداتی از پاکستان محصول نشود؛ تصمیمی که وزارت مالیه آن را بهصورت رسمی به همه تاجران اعلام کرد تا در طی سه ماه، قراردادهای مربوطه را در پاکستان پایان دهد. اعضای سکتور خصوصی این اقدام را سودمند میدانند و میگویند افغانستان با وجود آنکه یک کشور محصور به خشکه است، اما میتواند از طریق دهلیزهای هوایی به بازارهای جهانی وصل شود. انتقال کالا از راه هوا زمان اندکی میگیرد و میتوان کالاها را بهصورت امن به بازار مورد نظر برساند. این کار سبب میشود میوهها و سایر محصولات افغانستان به بیرون صادر شوند و از فاسدشدن در داخل کشور جلوگیری گردد. علاوه بر این، هنگامی که هزینهٔ انتقال کالا کاهش یابد، مجموع هزینهٔ محصول نیز پایین میآید و این موضوع به صادرکنندگان افغان کمک میکند تا در بازار جهانی جایگاه رقابتی پیدا کنند. همچنین نرخهای پایینتر، تاجران بیشتری را تشویق خواهد کرد تا کالاهای خود را از طریق هوا صادر کنند که با افزایش صادرات، عواید بالا رفته و در تقویت اقتصادی کشور نقش مهم خواهد داشت. کاهش نرخ کارگو از سوی شرکت آریانا افغان ، اقدامی سنجیده، مؤثر و اقتصادی بهشمار میرود. این اقدام میتواند صادرات را افزایش دهد، واردات را ارزانتر سازد، تجارت افغانستان را از انحصار یک کشور بیرون آورد، صنعت و تولید را تقویت کند، زمینههای کاری ایجاد نماید و اقتصاد کشور را بهسوی ثبات سوق دهد. در مجموع، این تصمیم یک نیاز زمان بود و برای تجارت و توسعهٔ اقتصادی افغانستان اهمیت فراوان دارد. با این تصمیم شرکت آریانا افغان ، تجارت افغانستان با هند و کشورهای دیگر گسترش بیشتر خواهد یافت و دواهای باکیفیت به بازارهای افغانستان وارد خواهد شد.
چرا ترانسپورت هوایي برای افغانستان مهم است؟
کشورهایی که دسترسی مستقیم به بحر ندارند، ناگزیر اند تجارت خود را از مسیر کشورهای همسایه با جهان انجام دهند و یا برای آن راههای بدیل پیدا کنند. افغانستان نیز از جمله همین کشورها است،در حالیکه کشور همسایه راه وصلکنندهٔ آن با بحر را بسته است، استفاده از سایر مسیرهای بدیل، بهخصوص ترانسپورت هوایی، اهمیت خاص پیدا میکند. با توسعۀ ترانسپورت هوایی، زیربناها (میدان های هوایی و شرکتهای هوایی) نیز رشد کرده میتوانند و این امر زمینهساز تقویت اقتصاد منطقهای میگردد. سکتور هوانوردی فرصتهای کاری ایجاد میکند و صنعت ترانسپورت هوایی بخش مهمی از تولیدات داخلی کشورهای محاط به خشکه را تشکیل میدهد. کاهش نرخ کارگوی هوایی این امکان را برای تاجران افغان فراهم ساخت تا تولیدات خود—از جمله محصولات زراعتی، سنگهای قیمتی، قالین و نباتات طبی، را با سرعت بیشتر به بیرون از کشور صادر نمایند.
نتیجه گیری
تصمیم اخیر امارت اسلامی افغانستان در عرصۀ تجارت، یک اقدام ملی و بیسابقه دانسته میشود که در بهترین زمان ممکن اتخاذ گردید و در راستای منافع ملی و رفاه مردم کشور اهمیت خاص دارد. هرچند افغانستان امروز متکی به مسیرهای پاکستان نیست و راههای بدیل در اختیار دارد، با آن هم برای پُر کردن این خلأ، اقدامات عملی و مؤثر روی دست گرفته شد که یکی از مهمترین آنها کاهش نرخ کارگوی هوایی است. کاهش نرخ کارگو، برای صادرکنندگان، واردکنندگان، صنعتکاران و در مجموع برای تقویت اقتصاد ملی، یک گام مهم و تأثیرگذار بهشمار میرود. ترانسپورت هوایی برای کشورهای محاط به خشکه تنها یک مسیر جدید یا اختیاری نیست، بلکه یک وسیلۀ بزرگ اقتصادی و استراتیژیک است که در صورت مدیریت درست، میتواند تجارت را گسترش دهد، ارزش صادرات را افزایش بخشد، فرصتهای شغلی ایجاد کند و اقتصاد را متنوع سازد. افغانستان در مسیر پیشرفت و شګوفایی، گامهای محکم و سریع برمیدارد و ارادۀ مقدس آن این است که با تکیه بر تواناییهای داخلی، به یک افغانستان مستقل و متکی به خود برسد.