همکاری در سکتور انرژی بین روسیه و افغانستان: امکان و ضرورت
مقدمه
کمبود انرژی یک مشکل اساسی و مداوم در افغانستان است که تا به امروز هیچ دولتی قادر به حل آن نبوده است. افغانستان منابع انرژی فراوان دارد؛ مګر به دلیل دهه‌ها جنگ در این کشور و تهاجم مهاجمان خارجی، افغان‌ها نتوانسته‌اند از سایر منابع خود برای تولید انرژی استفاده کنند. در دو دهه گذشته، دولت قبلی کابل نیز نیازمندیهای انرژی خود را از کشورهای همسایه تأمین می‌کرد و توجه چندانی به منابع داخلی تولید انرژی در داخل کشور نداشت. با ظهور امارت اسلامی، تلاش‌ها در بخش انرژی، در کنار سایر بخش‌ها، سرعت گرفته است. علاوه بر ساخت بندهای برق آبی، طرح‌های تولید برق از انرژی آفتاب و باد نیز آغاز شده و برخی از آنها به بهره‌برداری رسیده‌اند. امارت اسلامی علاوه بر سرمایه‌گذاری داخلی، بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در تولید انرژی نیز تمرکز کرده است. در این راستا تا اکنون سرمایه‌گذاری‌هایی در زمینه تولید انرژی جذب شده و کار عملی برخی از پروژه‌ها آغاز شده است. امارت اسلامی به این اکتفا نکرده و با کشورهای همسایه و منطقه نیز در مورد جذب سرمایه‌گذاری در بخش انرژی مذاکراتی انجام داده است. روسیه یکی از این کشورهاست که می‌تواند در این بخش سرمایه‌گذاری نموده و با این کار، افغانستان به زودی در تولید انرژی خودکفا خواهد شد. همکاری در بخش انرژی بین روسیه و افغانستان برای هر دو کشور از اهمیت اقتصادی و استراتیژیک برخوردار است و پتانسیل توسعه آن در سال‌های اخیر افزایش یافته است. در اینجا امکان و ضرورت این همکاری از جنبه‌های مختلف بررسی می‌شود.
امکان و ضرورت در سکتور انرژی میان افغانستان و روسیه
همکاری در بخش انرژی بین روسیه و افغانستان به دلیل موقعیت استراتیژیک افغانستان، نیازهای انرژی این کشور، و منابع غنی انرژی روسیه از اهمیت و امکان‌پذیری بالایی برخوردار است. روسیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت، گاز طبیعی، و گاز مایع (LNG) در جهان است. این کشور توانایی تأمین نیازهای انرژی افغانستان، به‌ویژه در بخش نفت، گاز، و فرآورده‌های نفتی را دارد. توافق‌های میان افغانستان و روسیه نشان‌دهنده آمادگی روسیه برای صادرات گاز مایع، نفت، و تیل به افغانستان است. به‌عنوان مثال، در سال ۱۴۰۱خورشیدی قراردادهایی برای تأمین سالانه یک میلیون تُن پترول، یک میلیون تُن دیزل، ۵۰۰ هزار تُن گاز مایع و دو میلیون تُن گندم بین دو کشور امضاء شد. افغانستان به دلیل زیربنا‌های محدود تولید انرژی و وابستگی به واردات، به منابع انرژی خارجی نیاز دارد. این کشور برای توسعه اقتصادی، بازسازی زیربنا‌ها، و تأمین نیازهای داخلی به سوخت و برق وابسته است. پروژه‌های زیربنايی مانند استخراج معادن و توسعه بخش صنعتی نیز نیازمند سرمایه‌گذاری و تأمین انرژی پایدار است که روسیه می‌تواند در این زمینه نقش ایفا کند. در سال‌های اخیر، روسیه علاقه خود را به سرمایه‌گذاری در بخش معادن، زیر بنا‌ها، و انرژی افغانستان نشان داده است. همچنان موقعیت استراتیژیک افغانستان به‌عنوان پل ارتباطی آسیای مرکزی، جنوبی، و خاورمیانه، امکان استفاده از این کشور به‌عنوان مسیری برای انتقال انرژی (مانند خطوط لوله گاز) را فراهم می‌کند. همکاری‌های منطقوی، مانند پیشنهاد کریدور انرژی از روسیه از طریق ایران به خلیج فارس، می‌تواند شامل افغانستان نیز باشد. روسیه به دنبال گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در منطقه است و افغانستان به‌عنوان یک بازار بالقوه و کشوری با منابع معدنی غنی، مورد توجه مسکو قرار دارد. در ۱۴۰۳ خورشیدی، روسیه علاقه خود را به سرمایه‌گذاری در بخش‌های گاز، نفت، و انرژی در کنار ترانسپورت، زراعت، و پروژه‌های سابق شوروی در افغانستان اعلام کرد. تأمین انرژی پایدار برای رشد سکتور صنعتی، زراعت، و زیربنای افغانستان ضروری است. همکاری با روسیه می‌تواند دسترسی به منابع انرژی ارزان‌تر و پایدار را تضمین کند. همکاری‌های انرژی می‌تواند به ثبات سیاسی و اقتصادی در منطقه کمک کند. روسیه با حمایت از پروژه‌های غیرنظامی در افغانستان، از درگیری‌های نظامی پرهیز کرده و به دنبال منافع استراتیژیک بلندمدت است. توسعه اقتصادی و زیربنايي به کاهش فقر و بی‌ثباتی کمک می‌کند. برای روسیه، همکاری با افغانستان راهی برای رقابت با دیگر قدرت‌ها در آسیای مرکزی و جنوبی است. تقویت روابط اقتصادی با افغانستان به مسکو امکان می‌دهد تا نفوذ خود را در برابر رقبایی خود در منطقه افزایش دهد. تحریم‌های غربی علیه روسیه این کشور را به سمت بازارهای جدید مانند افغانستان سوق داده است. همکاری در بخش انرژی می‌تواند به‌عنوان راهی برای دور زدن تحریم‌ها و گسترش بازارهای صادراتی عمل کند.
نتیجه‌گیری
همکاری در بخش انرژی بین روسیه و افغانستان نه‌تنها امکان‌پذیر است، بلکه به دلیل نیازهای متقابل دو کشور و منافع استراتیژیک منطقوی، ضروری به نظر می‌رسد. با وجود چالش‌هایی مانند رقابت‌های منطقوی، این همکاری می‌تواند به توسعه اقتصادی افغانستان و ثبات منطقه کمک کند. تمرکز بر پروژه‌های عملی و ایجاد اعتماد متقابل، کلید موفقیت این همکاری خواهد بود. امارت اسلامی همچنین علاوه بر سرمایه‌گذاری داخلی، بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه تولید انرژی نیز تمرکز کرده است. در این راستا تااکنون سرمایه‌گذاری‌هایی در زمینه تولید برق جذب شده و کار عملی برخی از پروژه‌ها آغاز شده است. در حاشیه شانزدهمین فورم کازان، محترم ملا عبدالغنی برادر آخند معاون اقتصادی ریاست الوزراء امارت اسلامی افغانستان ، با مقامات عالی رتبه روسیه دیدار و گفتگو کرد و از این کشور درخواست نمود تا در کنار بخش های دیگر در سکتور انرژی کند و روسیه در این زمینه ابراز همکاری نمود. اگر روسیه در کنار همکاری، در بخش انرژی سرمایه‌گذاری نماید، افغانستان به زودی در این زمینه به خودکفایی خواهد رسید و با آن، صنعت و سایر سکتورها به طور کامل توسعه خواهد یافت.