ضرورت ایجاد بانک انکشاف زراعتی در افغانستان
نویسنده: نجیب الله مایار
مقدمه
افغانستان به عنوان کشور زراعتی شناخته میشود. بر اساس گزارش رسمی اکثریت مردم افغانستان به زراعت و مالداری مشغول اند، و ۳۱ درصد درآمد ناخالص ملی از محصولات زراعتی بدست می‌آید. بخش اعظم صادرات افغانستان نیز محصولات زراعتی و مالداری است. برای توسعه و انکشاف زراعت نیاز است تا یک نهاد مالی فعال با دهاقین و مالداران همکاری کند، زیرا دهاقین و مالداران قادر به پرداخت مصارف مالی انکشاف سکتور زراعت نیستند. دهاقین و مالداران به حمایت و تمویل مالی نیاز دارند و اکنون چنین نهادی در کشور وجود ندارد. گرچه یک بانک در سال ۱۳۳۳ ه. ش به نام بانک زراعتی و صنایع روستایی به شکل یک شرکت سهامی تاسیس شده اما پس از چند سال فعالیت آن متوقف شد. با این حال، زراعت افغانستان با چالش‌های زیادی از جمله کمبود منابع مالی، زیرساخت‌های ضعیف، تغییرات اقلیمی، و کمبود دسترسی به تکنالوژی‌های جدید مواجه است.
تاریخچه بانکداری در افغانستان
بانکها چرخش اقتصادی یک کشوررا در دست داشته به پیش میبرد . زیرا همین بانکها است که پول چاپ میکند کنترول مناسبات پولی را مینماید و از همه مهمتر انتقال سرمایه را بدوش دارد. درحقیقت بانکها محل حفاظت سرمایه کشور است. بانک به عنوان محل حفظ و نگهداری اشیای قیمتی ریشه دینی و قدیمی دارد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۱۱ هـ. ش به ابتکار محترم عبدالمجید خان زابلی شرکت سهامی به نام شر کت سهامی هاشمی تاسیس و بعدا در ماه ثور ۱۳۱۲ هـ. ش، به نام بانک ملی افغان مسمی و به حیث اولین بانک در افغانستان عرض وجود نمود. بانک ملی افغان تا سال ۱۳۱۸ هـ. ش بعضی از وظایف بانک مرکزی را نیز بر عهده داشت. بانکداری به تدریج مراحل پیشرفت و تکامل خودرا پیموده و اکنون در جهان، سیستم های بانکی مدرن و معاصر را به وجود اورده است.
در کنار بانک های دیگر بانک انکشاف زراعتی نیز در سال ۱۳۳۳ هـ. ش تأسیس شد. این بانک به نام بانک زراعتی و صنایع روستایی به سرمایه ۱۵ میلیون افغانی به شکل یک شرکت سهامی به منظور انکشاف زراعت، تقویه و بلند بردن سطح زندگی دهاقین، توسعه تولیدات زراعتی و انکشاف صنایع دستی و روستایی تاسیس شد. این بانک در سال ۱۳۴۸ هـ. ش به نام بانک انکشاف زراعتی مسمی شد. بعد از ملی شدن بانکها در سال ۱۳۵۵ هـ ش سرمایه این بانک به۱۰۰۰ میلیون افغانی ارتقا یافت. این بانک بنابر عدم تکمیل شرایط جواز فعالیت مجدد بانکی راحاصل کرده نتوانست و از سیستم بانکی خارج شد.
در افغانستان سیستم بانکداری دولتی وخصوصی وجود دارد.که همه این بانکها توسط د افغانستان بانک کنترول میگردد. بانک های انکشاف زراعتی در کشورهای مختلف جهان با فراهم ساختن حمایت مالی به دهاقین نقش مهمی را در تولید و معیاری سازی محصولات زراعتی بازی میکنند. در افغانستان نیز به چنین یک بانک نیاز است تا با دهاقین کشور کمک نموده و به شرایط آسانتر قرضه ها را پرداخت نماید.
صندوق انکشاف زراعت
صندوق انکشاف زراعت یک نهاد مالی دولتی غیر بانکی بوده که تحت رهبری وزارت زراعت، مالداری و آبیاری فعالیت مینماید. ثبت و راجستر این صندوق بعنوان یک نهاد مالی غیربانکی به اساس فرمان شماره ۶۶۲۰، مورخ ۱۱/۱۰/۱۳۹۰ حکومت وقت صورت گرفته است و اساسنامۀ آن در ماه دسمبر ۲۰۱۲ توسط کابینه وزراء مورد تصویب قرار گرفته است. این صندوق به وسیلۀ ترکیبی از نماینده گان بلند رتبه دولتی یکجا با نماینده گان سکتور خصوصی و نهاد های تمویل کننده پیش برده می شود. براساس معلومات وزارت زراعت، آبیاری و مالداری صندوق انکشاف زراعت یک پروژه نه، بلکه یک نهاد افغانی بوده که در راستای ارایه خدمات قرضه های زراعتی و مشوره های تخنیکی فعالیت مینماید. این صندوق از بدو تأسیس اش در سال ٢۰١۰ میلادی تاکنون تعداد قابل ملاحظۀ از قرضه های زراعتی را در اختیار دهاقین و تاجران کاروبار های زراعتی در نقاط مختلف کشور قرار داده و توانسته است سهم فعالی در رشد زراعت و اقتصاد افغانستان داشته باشد. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری میگوید ، صندوق انکشاف زراعت یک نهاد مالی دولتی بوده، که جهت ارایه خدمات قرضه‌دهی به سکتور زراعت ایجاد گردیده است. مشتریان مورد هدف این صندوق، شامل دهاقین ، متشبثین زراعتی که در توزیع اقلام زراعتی مصروف اند، مؤلدین محصولات با ارزش زراعتی و پروسس کنندگان و صادر کننده‌گان محصولات زراعتی اند. صندوق انکشاف زراعت منحیث یک نهاد قرضه دهنده اصلی خدمات قرضه‌های زراعتی را از طریق نهادهای مالی و غیر مالی ارایه میکند. این خدمات، زارعین و سایر دست اندر کاران سکتور زراعتی را قادر می‌سازد تا محصولات خویش را با معیارهای موجوده جهانی تولید ، پروسس و عرضه نماید. صندوق انکشاف زراعت، سکتور زراعت افغانستان را با ارایه خدمات مالی به زارعین و متشبثین زراعتی که منجر به ازدیاد تولیدات زراعتی، بهبود کیفیت محصولات زراعتی و بازاریابی محصولات زراعتی میگردد، را حمایت میکند. این امر کمک میکند تا هدف اساسی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری یعنی اعاده اقتصاد مشروع زراعتی و رشد اقتصاد دهات را بر آورده کند.
مسؤلین در وزارت زراعت، آبیاری و مالداری میگویند، صندوق انکشاف زراعت به منظور تحقق اهداف ذیل فعالیت می نماید:
- عرضۀ خدمات مالی، کمک های تخنیکی و اعطای قرضه طبق احکام قانون به دهاقين و ساير اشخاصی که در بخش تقویه زراعت و ارزش افزائی کمی و کیفی توليدات و محصولات زراعتی اشتغال دارند و دسترسی به مارکیت های داخلی و خارجی .
- دسترسی دهاقين به قرضه های زراعتی، به خصوص دهاقين کوچک که از یک الی سی هکتار زمين در اختيار دارند.
اینکه به چه سطح دهاقین و مالداران از این صندوق حمایت مالی دریافت کرده معلومات دقیق در دسترس نیست.
اما وزارت زراعت، آبیاری و مالداری امارت اسلامی بتاریخ ۲۴ فبروری سال ۲۰۲۴ میلادی از تصویب بیش از دو میلیارد افغانی به این صندوق برای سال آینده خبرداده بود. وزارت گفته ، در نهمین نشست، شورای‌عالی صندوق انکشاف زراعت به‌رهبری مولوی عطاءالله عمری وزیر زراعت با حضور داشت اعضای هیأت رهبری صندوق برگزار شده بود، پرداخت مبلغ ۲٫۲ میلیارد افغانی خدمات مالی اسلامی برای دهقانان، مالداران و متشبثین سکتور‌های زراعت و مالداری در سال آینده تصویب گردید. در نهمین جلسه شورای عالی صندوق وجهی انکشاف زراعت ADF پیرامون فعالیت‌های صندوق انکشافی زراعت در سال ۲۰۲۳ معلومات داده شد و هم‌چنان پلان‌های سال ۲۰۲۴ شریک ساخته شد، در این نشست فیصله شد تا در فعالیت‌های صندوق سهولت‌های بیشتر ایجاد شود. در نشست، هیأت رهبری صندوق انکشاف زراعت پرداخت مبلغ ۲٫۲ میلیارد افغانی برای دهاقین، مالداران و متشبثین سکتور‌های زراعت و مالداری در سال آینده به تصویب رسید.
این مبلغ به منظور رشد و انکشاف زراعت و مالداری و گسترش سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها برای متقاضیان آن از طریق خدمات مالی اسلامی وکاله و مرابحه پرداخت میشود، که از طریق این مبلغ به تعداد بیشتر از پنج‌هزار دهقان تحت پوشش قرار می‌گیرد. مولوی عطاءلله عمری گفت، خدمات صندوق انکشاف زراعت برای مالداران، باغداران و دهاقین مفید است و کوشش میشود که هر چه بیشتر ارایه خدمات مالی اسلامی موثر واقع شود و مردم بتوانند از قرضه‌ها مستفید شوند.
ضرورت ایجاد بانک زراعتی در افغانستان
افغانستان یک کشور عمدتأ زراعتی است که بخش اعظم مردم در مناطق مختلف به کشت و زراعت مصروف اند. به دلیل چندین دهه جنگ و ویرانی های ناشی از آن سکتور زراعت افغانستان صدمات فراوانی دیده است. نیاز است تا در افغانستان، بانک زراعتی ایجاد شود و از طریق آن از برنامه های زراعتی و فعالیت دهاقین حمایت صورت بگیرد تا مردم بتوانند کوپراتیف های زراعتی را تأسیس کنند.
علاوه بر این، کشاورزان افغان در بیشتر مناطق کشور با مشکلاتی همچون فقدان دسترسی به بازارهای مناسب، فقدان سیستم‌های آبیاری عصری و کمبود دانش تخنیکی روبه‌رو هستند. بنابراین، نیاز به یک سیستم مالی تخصصی که بتواند منابع مالی مورد نیاز برای ارتقای این بخش را فراهم کند، امری ضروری به نظر می‌رسد. بانک انکشاف زراعتی یک نهاد مالی تخصصی است که به ارائه خدمات مالی و اعتباری به دهاقین، مالداران، و تولیدکنندگان در بخش زراعت و مالداری می‌پردازد. این نوع بانکها در بسیاری از کشورها نقش مهمی در حمایت از زراعت ایفا کرده‌اند و می‌توانند در افغانستان نیز تأثیرات مثبت قابل توجهی داشته باشند. در این بخش، به برخی از ضرورت‌های ایجاد بانک انکشاف زراعتی در افغانستان پرداخته میشود:
فواید بانک انکشاف زراعتی
دهاقین افغان برای تأمین مالی جهت خرید تخم، کود، ادویه، تجهیزات آبیاری و سایر وسایل مورد نیاز زراعت نیاز به منابع مالی دارند. بانک انکشاف زراعتی می‌تواند با ارائه قرضه های آسان و کم‌بهره و دسترسی آسان به منابع مالی، این مشکل را برطرف کند. بخش زراعت در افغانستان نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مربوط به آبیاری، سرک‌ها، سردخانه‌ها، انبارها و تأسیسات دیگر دارد. یک بانک انکشاف زراعتی می‌تواند به تأمین منابع مالی برای پروژه‌های زیربنایی کمک کند و به کشاورزان در تأمین ابزار و تجهیزات مدرن کشاورزی یاری رساند. در حالی که زراعت در افغانستان به طور سنتی انجام میشود، استفاده از تکنالوژی‌های نوین می‌تواند به افزایش مفیدیت و کاهش مصارف کمک کند. بانک انکشاف زراعتی می‌تواند تسهیلات مالی برای خرید تجهیزات زراعتی مدرن و سیستم‌های آبیاری قطره‌ای فراهم کند. بخش زراعت می‌تواند به عنوان یک منبع مهم اشتغال در افغانستان عمل کند. با حمایت از دهاقین و مالداران از طریق تأمین منابع مالی، بانک انکشاف زراعتی می‌تواند به رشد اقتصادی مناطق روستایی کمک کرده و میزان بیکاری و فقر را کاهش دهد. با تأمین مالی مناسب، دهاقین می‌توانند از تکنالوژی جدید و تجهیزات پیشرفته برای افزایش تولیدات خود استفاده کنند. این امر به بهبود کیفیت و کمیت محصولات زراعتی کمک کرده و در نهایت موجب افزایش درآمد دهاقین میشود. یک بانک انکشاف زراعتی می‌تواند به دهاقین در تولید محصولات بیشتر و بهتر کمک کند. این موضوع می‌تواند موجب افزایش سطح خودکفایی غذایی در کشور و کاهش وابستگی به واردات شود. بانک‌های انکشاف زراعتی می‌توانند به تحقیقات زراعتی و توسعه روش‌های جدید تولید کمک کنند. این امر به بهبود کیفیت محصولات زراعتی و نیز گسترش دانش تخنیکی در میان زارعین کمک میکند. با تقویت سکتور زراعت و مالداری نه تنها وضعیت معیشتی دهاقین بهبود می‌یابد، بلکه اقتصاد ملی افغانستان نیز از طریق صادرات محصولات زراعتی و افزایش اشتغال در این بخش تقویت میشود.
نتیجه‌گیری
ایجاد بانک انکشاف زراعتی در افغانستان یک نیاز اساسی برای تقویت بخش زراعت و مالداری، افزایش مفیدیت، بهبود شرایط اقتصادی و کاهش فقر در مناطق روستایی است. این بانک می‌تواند نقش مهمی در تأمین منابع مالی برای دهاقین، ارتقای زیربناهای زراعتی و تقویت تکنالوژی‌های جدید ایفا کند. این بانک می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر در جهت توسعه پایدار افغانستان عمل کند. با تاسیس بانک زراعتی برای بسیاری از دهاقین، کارآفرینان و سرمایه گذاران در عرصه زراعت و مالداری این سهولت فراهم خواهد شد تا فعالیت های شان سریع، گسترده و سودآور باشد که در نتیجه بخش مهمی از اقتصاد کشور تقویه و سطح فقر در کشور نیز کاهش خواهد یافت.