نقش نظارت در تسریع کار و بهبود کیفیت پروژه های زیربنایی
نجیب الله
مقدمه
در عصر امروز که نهادها و پروژه‌ها با سرعت روزافزون در حال توسعه و تغییر هستند، نظارت به‌عنوان یکی از راه های کلیدی مدیریت، نقش حیاتی در تحقق اهداف، بهبود کیفیت و تسریع در تطبیق امور ایفا می‌کند. نظارت نه‌تنها وسیله‌ای برای کنترول و ارزیابی فعالیت‌ها است، بلکه راه برای هدایت، هماهنگی و اصلاح مسیر فعالیت‌ها نیز به‌شمار می‌آید.بدون نظارت مؤثر، برنامه‌ریزی‌ها و پالیسی‌ها ممکن است به صورت درست تطبیق نگردد و به نتایج مطلوب منجر نشوند. در مقابل، نظارت دقیق، هدفمند و دوامدار سبب می‌شود تا روند کار از مرحله طرح ریزی و پلان تا تطبیق با کمترین انحراف پیش برود و کیفیت نهایی را تضمین گردد. معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء به هدف بهبود کار و تطبیق به موقع و موثر پروژه ها در سکتور های مختلف نظارت می کند. این امر موجب شده تا اداره های مختلفت امارتی و شرکت های قراردادی کار پروژه های مربوطه خود را به صورت دقیق و به وقت معین انجام دهند. در این مقاله به‌صورت کوتاه به بررسی مفهوم نظارت، اهداف آن، و به‌ویژه نقش نظارت در تسریع کار و بهبود کیفیت و تلاش های معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء در این زمینه پرداخته می‌شود:
نظارت معاونیت اقتصادی از تطبیق برخی پروژه ها
معاونیت اقتصادی ریاست‌الوزراء امارت اسلامی افغانستان، در کنار سایر امور، از پروژه‌های بزرگ زیربنایی نیز نظارت می‌نماید. هدف از این نظارت آن است که این پروژه‌ها مطابق معیارهای تعیین‌شده و در زمان مشخص تکمیل گردند. در سال جاری نیز تیم تخنیکی معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء از شماری از پروژه‌هایی که در شهر کابل و ولایت‌ها موقعیت دارند، بازدید و نظارت به‌عمل آورده است. در اینجا میتوانیم از برخی پروژه های که در این روزها از آن نظارت به عمل آمده به صورت خلاصه یاد آوری نماییم: سرک چهارراهی هنگرها الی قصبه ، توسعه سب‌استیشن ارغندی، ساخت ترمینل ترانسپورتی ارغندی، سرک خیرخانه الی چهار راهی قمبر، کار ساخت انتظارخانه معیاری در میدان هوایی بین‌المللی کابل، کار ساخت لین دوم سرک کابل – غزنی، سرک گمرک الی میدان هوایی بین المللی کابل ، چهار راهی شهید الی هنگرها و لین دوم کوتل خیرخانه یا دآوری نمود. به‌دلیل نظارت دوامدار معاونیت اقتصادی ریاست‌الوزراء، در گذشته میان شرکت‌های قراردادی و سایر نهادهای تطبیق‌کننده این انگیزه ایجاد گردیده که کارهای آنان بدون شک مورد ارزیابی و نظارت قرار می‌گیرد و تلاش گردیده تا تمامی امور مربوط پروژه ها منظم و مطابق پلان عملی نموده اند. به همین دلیل، نتایج نظارت‌ها نشان داده است که کار در بسیاری از پروژه‌ها به‌گونهٔ مطلوب و مطابق با پلان پیش می‌رود. در عین حال، شرکت‌ها و نهادهای مربوط تعهد سپرده‌اند که کارهای خویش را در زمان تعیین‌شده تکمیل خواهند کرد. این پروژه‌های اند که کار عملی آن را محترم ملا عبدالغنی برادر آخوند، معاون اقتصادی ریاست‌الوزراء، افتتاح نموده است.
ارزش و اهداف نظارت در تطبیق بهتر پروژه ها
نظارت روند بررسی عملکردها، مقایسه آن با پلان او معیارهای تعین شده و جلو گیری و اصلاح انحرافات احتمالی است. در حقیقت نظارت میتواند میزان پیشرفت کارها را ارزیابی کنند، نقاط ضعف و قوت را شناسایی نمایند، در صورت بروز مشکل، اقدامات اصلاحی فوری انجام دهند و در نهایت، سطح مفیدیت و کیفیت را بالا ببرند. در روند های عملی، اشتباهات و انحراف‌ها اگر به‌موقع شناسایی نشوند، باعث تکرار کار و صرف وقت اضافی می‌شوند. نظارت دقیق باعث می‌شود مشکلات در همان مراحل ابتدایی کشف و اصلاح شوند، در نهایت پروژه یا فعالیت با سرعت بیشتری به نتیجه می‌رسد. وقتی کارکنان و شرکت های قراردادی بدانند که کارهایشان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، با دقت و انضباط بیشتری کار می‌کنند. این امر از سردرگمی، تأخیر و انتقال مسؤلیت میان افراد جلوگیری می‌کند و روند کار را آسانتر می‌سازد. به طور عمومی ناهماهنگی میان ادارات یکی از عوامل اصلی کندی کار است. نظارت منظم موجب می‌شود ارتباط و هماهنگی میان تمامی بخش‌ها حفظ گردد و تبادل اطلاعات به‌صورت منسجم انجام شود. کارکنان که می‌دانند عملکردشان ارزیابی می‌شود، معمولاً مسؤلانه‌تر عمل می‌کنند. این حس نظارت، در کنار تشویق به‌موقع ، موجب افزایش انگیزه و تسریع در انجام وظایف می‌گردد. کیفیت، یکی از شاخص‌های اصلی موفقیت در هر نظام کاری است. نظارت موجب می‌شود تا تمام فعالیت‌ها در چارچوب معیارهای و دستورالعمل‌های تعیین‌شده انجام گیرند. این کنترول مداوم، از کاهش کیفیت و بروز خطاهای تخنیکی جلوگیری می‌کند. نظام نظارتی باعث می‌شود هر واحد، مسؤل کیفیت کار خود باشد. این پاسخ‌گویی نه‌تنها کیفیت را تضمین می‌کند، بلکه اعتماد میان مسؤلین و کارکنان را نیز افزایش می‌دهد.
نتیجه گیری
نظارت در تمامی امور حکومتی، به‌ویژه در پروژه‌های زیربنایی، ستون فقرات مدیریت به‌شمار می‌رود. اگر این روند به‌گونهٔ علمی و دوامدار انجام گیرد، میتواند در زمینهٔ تسریع کارها، هماهنگی میان نهادها و تقویت مسؤلیت‌پذیری نتایج شفاف و قابل ملاحظه به‌همراه داشته باشد. نظارت بر تطبیق پروژه‌ها همچنان میتواند تضمین‌کننده کیفیت کارها باشد و اطمینان دهد که در تمامی مراحل تطبیق، معیارهای پذیرفته‌شده رعایت و نهادینه می‌گردد. معاونیت اقتصادی ریاست‌الوزراء در جریان چهار سال گذشته از تعدادی از پروژه‌های زیربنایی در سراسر کشور دیدار و نظارت به‌عمل آورده است. به‌برکت همین نظارت‌ها، نه‌تنها کیفیت پروژه‌ها بهبود یافته، بلکه پروژه‌های تحت نظارت در زمان معین و به‌صورت معیاری تکمیل گردیده‌اند. نظارت مؤثر همچنان شرکت‌های قراردادی مجری پروژه‌ها را مکلف ساخته تا معیارهای پذیرفته شده را در کار خود رعایت نموده و از ضیاع بی‌مورد زمان جلوگیری کنند.