مروری بر رشد سکتور زراعت و تأثیرات آن بالای اقتصاد افغانستان
نویسنده: هدایت الله واحدی
مقدمه
عرصه زراعت یکی از عمده ترین بخش ها برای پیشرفت و انکشاف اقتصادی حایز اهمیت زیادی بوده و یکی از بنیادی ترین منبع عواید در کشور به شمار می رود. زیرا یک بر چهارم حصۀ مجموعه تولیدات ناخالص داخلی را تشکیل و اضافه تر از ۵۰ فیصد مردم کشور در این بخش اشتغال دارند و از این طریق امرار معیشت می نمایند. انکشاف و رشد سکتور زراعت و تنظیم منابع آبی و شبکه های آب رسانی یگانه راه و نیاز جدی توسعه اقتصادی کشور است. تا مادامیکه که موانع بر سر راه رشد و توسعه و چالش های فرا راۀ بخش زراعت از میان برداشته نشود، سایر عرصه ها به شکوفایی و توسعه نخواهد رسید. با در نظر داشت این اصل امارت اسلامی افغانستان، بازسازی و ایجاد شبکه های آب رسانی را جهت آبیاری زمین های بایر و بر گرداندن آن به زمین های زراعتی را به شکل متوازن در تمامی ولایات کشور نظر به نیاز در اولویت برنامه های کاری خود قرار داده و بدون تأخیر در پی آن است تا از طریق سکتور زراعت به رشد، توسعه و ثبات پایدار اقتصادی در کشور ممد واقع شود و از این رهگذر به ثبات اقتصادی رسیده و خدماتی را برای مردم و کشور عزیز مان که سال ها از خدمات شاید و باید در این عرصه به دور مانده اند، انجام داده باشد. بناً در این مقاله به اهمیت و نقش این سکتور در رشد، توسعه و ثبات اقتصادی، طبقه بندی زمین های افغانستان، مشکلات، که سد راۀ این سکتور قرار دارد، راه حل و امور انجام یافته از سوی امارت اسلامی در این خصوص نکاتی را اجمالاً برای علاقه‌مندان به رشته تحریر در آورده ام.
اهمیت سکتور زراعت و اثر گذاری آن در رشد و ثبات اقتصادی
زراعت را می توان مهمترین و ضروری ترین راه برای بقای انسان دانست. زنده گی تمام موجودات روی زمین اعم از انسان ها، حیوانات و پرنده ها به گیاهان کشت شده بستگی دارد. به جرئت می توان گفت صنعت زراعتی در پیشرفت اوضاع عمومی (اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ...)یک کشور و حکومت بسیار مهم است. هر کشوری اگر می خواهد و یا می کوشد، که یک کشور مستقل و خودکفا شود، باید در صنعت زراعتی خودکفا باشد. زراعت ستون فقرات اقتصادی اکثریت کشورهای رو به انکشاف را تشکیل میدهد. در کشور عزیز ما افغانستان زراعت نقش کلیدی را در رشد و انکشاف و ثبات اقتصاد ملی برای قرنها داشته است. قرار گزارش های تائید شده سهم سکتور زراعت در تولید ناخالص داخلی ۱۸.۶فیصد بوده است که مهر تائید بر اهمیت این سکتور می گذارد. از طرف دیگر ۱۲ فیصد اراضی از مجموع اراضی کشور عزیز ما را ساحه قابل زرع تشکیل داده و رشد سالانه نفوس کشور۲.۱۴ فیصد می باشد. زراعت محور اصلی انکشاف اقتصادی را تشکیل میدهد، زراعت مواد غذایی را تهیه می کند و سبب ایجاد شغل می گردد. اکثریت نفوس جهان به زراعت مشغول اند. زراعت در تداوم عواید صادراتی نقش برازنده داشته و مواد خام را برای فابریکات تهیه میدارد و یک مارکیت عمده در جهت تولیدات فابریکه ها می باشد. با رشد و توسعه زراعت در جوامع نیازمندی های شهروندان مرفوع گردیده و مواد خوراکی به نرخ نازل به دست میاید، در سطح صادرات افزایش چشمگیری به عمل میآید و از این طریق اندازه عواید ملی و بودجه صعود می کند، عاید سرانه بلند میرود و از عایدات هنگفت بدست آمده از بابت زراعت که در اثر رشد و توسعۀ این سکتور به میان آمده و میاید، در عرصه های دیگر مانند تولید انرژی و کاربرد آن در صنعت و سایر بخش‌ها استفاده صورت گرفته و جامعه یا کشور نه تنها به سوی زراعتی شدن بلکه به طرف صنعتی شدن در حرکت می شود و به این ترتیب واحد پولی کشور با پشتوانه زراعتی و صنعتی شدن و عواید بیشتر، به ارزش آن افزود می شود و ثبات خود را در برابر اسعار خارجی حفظ می کند که در نتیجه آن ثبات اقتصادی به وجود می اید. یعنی در تعریف ثبات اقتصادی گفته شده که عدم موجودیت بیش از حد نوسانات در اقتصاد کلان است. یک اقتصاد با رشد تولید نسبتاً ثابت و تورم پایین از نظر اقتصاد با ثبات تلقی می شود. با در نظر داشت این تعریف در صورت رشد و انکشاف زراعت سایر بخش‌ها نیز توسعه یافته و سبب ثبات اقتصادی می گردد.
امارت اسلامی و سعی در این بخش
افغانستان به عنوان کشور زراعتی در منطقه و جهان شناخته می‌شود یک بر چهارم حصه در آمد ناخالص ملی از محصولات زراعتی بدست میآید. بخش اعظم صادرات افغانستان نیز محصولات زراعتی است. به همین لحاظ، در ساختار اقتصادی جامعه افغانی، زراعت از اهمیت خاصی بر خوردار است. با در نظرداشت حقایق بالا امارت اسلامی افغانستان همواره تلاش نموده تا در کنار سایر عرصه ها به سکتور زراعت نیز توجه جدی نماید، زیرا با رشد و توسعه این سکتور می توان عواید هنگفتی بدست آورد و از این مجرا سایر سکتور ها را تقویت نمود. خوشبختانه امارت اسلامی با درک این حقیقت گام های استواری را در حصه تبدیل نمودن زراعت سنتی، باغداری عنعنوی و مالداری قدیمی به روش های تازه برداشته و در حصه میکانیزه شدن زراعت تلاش دارد. همچنان در آبیاری زمین های زراعتی و مبدل نمودن زمین های خشک و بایر به زمین های قابل زرع اقدامات جدی انجام داده و در آینده نیز پلان های لازم جهت توسعه و رشد اقتصادی به هدف رسیدن به ثبات اقتصادی روی دست دارد که از جمله مشت نمونه خروار گفته از بازسازی بندهای کمال خان، بخش آباد، شاه و عروس، کجکی، کانال قوش تیپه، بند توری زابل،کانال نمک آب، طرح پلان بازسازی بند های سللطان ابراهیم ولایت سرپل و بند آغاجان ولایت ارزگان وسایر بند های کوچک در ولایت وردگ، زابل و اعمار ده ها پروژه ای آب رسانی (آب آشامیدنی و آبیاری)در ولایات مختلف کشور می توان یادآوری نمود . در پروژه های که کار آن آغاز گردیده به هزاران هکتار زمین آبیاری، و به هزاران تن مصروف کار اند. امارت اسلامی جهت معرفی محصولات افغانی دست به راه اندازی نمایشگاه ها در داخل و خارج از کشور زده است و هدف اساسی براه اندازی این نمایشگاه ها در قدم اول این است که محصولات زراعتی افغانستان به نمایش گذاشته شود و از این طریق مردم در داخل کشور با محصولات افغانی آشنا شوند و از جانب دیګر دهاقین ما با ابزار، تجهیزات، ماشین آلات، تخم های اصلاح شده، ادویه جات زراعتی و... آشنا و در امور محوله خود از آن استفاده مؤثر نمایند. هکذأ محصولات افغانی برای جهانیان معرفی گردد. به همین شکل امارت اسلامی برای فروش و صادرات محصولات افغانی دهلیز های هوایی را ایجاد نموده تا محصولات دهاقین ما به قیمت مناسب به بازار های سایر کشور ها به فروش برسد. همچنان پلان دارد تا در آینده نزدیک سیستم آبیاری قطره یی را که به مصرف کم آب نیاز دارد و حاصل آن فراوان می باشد به ترویج گیرد.
مشکلات و چالش های سکتور زراعت در افغانستان
سکتور زراعت در افغانستان به شکل سنتی یکی از شاخص های بالقوۀ اقتصادی محسوب گردیده و یکی از عمده ترین و تاثیر گذارترین عامل رشد اقتصادی در این کشور به حساب میرود. اکثریت مردم افغانستان در روستا ها زنده‌گی می کنند و بیشتر در مزارع مشغول کار اند اکثریت خانواده ها عاید خود را از بخش زراعت بدست می آورند. باوجود این مبرمیت زراعت افغانستان با مشکلات جدی دست به‌گریبان است که در ذیل به آن می پردازیم:
۱- چهار دهه جنگ و اشغال به زیربناهای کشور صدمه رسانیده؛
۲-کاهش و نبود مداوم میزان بارنده گی(خشکسالی های پی هم)؛
۳- شیوع امراض و ابتلاء به آفات گسترده‌ای زراعتی؛
۴-کمبود نیروی انسانی ماهر و متخصص؛
۵- پایین بودن و یا هم عدم موجودیت زراعت میکانیزه و تجهیزات زراعتی؛
۶- کمبود تأسیسات آبی (کانال ها و بند های آبی) برای آبیاری زمین ها؛ همه ساله فیصدی زیاد آب های سطحی کشور هدر می رود و این در حالی است که بیش از پنج میلیون هکتار زمین به دلیل نبود آب از کشت و زراعت باز مانده است.
راه حل
مسلم است، جهت این که زراعت در کشور عزیز ما نهادینه گردد و از این بخش در توسعه و رشد اقتصادی کشور استفاده مؤثر به عمل آید. بایست توجه جدی در این سکتور صورت گیرد. زیرا اکنون مشکلاتی که در حصه ناامنی، فساد اداری، عدم تعهد مسوولین در برابر وطن و ملت، وابستگی(اشغال)، زورگویی،تاراج دارایی های عامه و خصوصی وجود داشت حال سفره آن برچیده شده و زمینه کار بهتر مساعد گردیده است، البته اعم از میکانیزه شدن زراعت، سیستم آب رسانی در خصوص آبیاری زمین های زراعتی و مبدل نمودن زمین های بایر به زمین‌های زراعتی، فراهم نمودن ابزار و تجهیزات زراعتی مدرن، ایجاد و بازسازی بندها و کانال ها و در مجموع بهره برداری از منابع آبی، به راه اندازی برنامه های آگاهی دهی در مورد کشت، اهمیت تخم های اصلاح شده، ابزار و تجهیزات زراعتی و استفاده از آن، برای دهاقین می تواند به این مشکلات نقطه‌ای پایانی گذارد و به رشد و توسعه اقتصادی از مجرای زراعت، به ثبات اقتصادی امیدوار باشیم، که در این راستا امارت اسلامی سعی و تلاش خستگی ناپذیر را انجام داده که در بخش کارکرد های امارت اسلامی در فوق از آن تذکر به عمل آمد.
نتیجه‌گیری
تردیدی نیست که زراعت در اقتصاد افغانستان اهمیت خاصی دارد، این بخش یکی از توانا ترین عرصه های اقتصادی کشور و تأمین کننده اصلی معیشت مردم ما می باشد. توسعه و رشد بخش زراعت و تنظیم منابع آبی و شبکه های آب رسانی پیش شرط و نیاز مبرم توسعه و اقتصاد کشور است. تا زمانی که موانع توسعه‌وی و چالش های فراه راۀ سکتور زراعت بر طرف نشود. سایر بخش ها نیز به شکوفایی، رشد و توسعه نخواهد رسید. این سکتور با داشتن چنین اهمیتی در افغانستان با مشکلات جدی مواجه بوده است. برای از میان بر داشتن این چالش‌ها باید توجه مبذول گردد که با میکانیزه شدن زراعت، ایجاد و بازسازی سیستم آب رسانی در خصوص آبیاری زمین های زراعتی و مبدل نمودن زمین های بایر به زمین های زراعتی، فراهم نمودن ابزار و تجهیزات زراعتی مدرن و در مجموع بهره برداری از منابع آبی، و آګاهی دهی به دهاقین می توان این مشکلات را دور و به رشد و توسعه و ثبات اقتصادی امیدوار بود، که خوشبختانه امارت اسلامی با توجه به این مسئله گام های استواری را در حصه رشد و توسعه زراعتی اعم از ایجاد و بازسازی بندها، پروژه‌ای آب رسانی (آب آشامیدنی و آبیاری)و به اجاره دادن هزاران جریب زمین برای دهاقین به هدف استفاده مؤثر و مثمر از زمین های زراعتی جهت ازدیاد محصولات زراعتی و تأمین احتیاجات اولیه مردم در ولایات مختلف کشور برداشته که ضمن پیشرفت و توسعه اقتصادی از بابت این بخش برای هزاران تن زمینه کار فراهم گردیده و می گردد. با به وجود آمدن چنین فضا و ادامه آن می توان امیدوار به فردای بهتر از سعادت بود.