تاثیرات معدن مس عینک بر اقتصاد ملی کشور

نویسنده: فضل ولی شیرانی

ترجمه: هدایت الله واحدی

مقدمه:

این یک حقیقت مسلم است که اقتصاد قوی و مستقل یک کشور را در همه ابعاد تقویت می کند. در جهان شاید کشور های کمی وجود داشته باشد که مانند افغانستان هوای گوارا، آب فراوان، جنگل ها، دشت های فراخ و در پهلوی همه اینها ذخایر طبیعی زیر زمینی داشته باشد. اندازه منابع طبیعی در افغانستان به آن سطح می رسد که می تواند فقیر ترین کشور جهان را به یک کشور ثروتمند و غنی مبدل گرداند؛ ولی در اضافه تر از چهار دهه اشغال، بی ثباتی، نا امنی، نبود یک چارچوب قانونی، پالیسی ها، فساد اداری، مدیریت نادرست پروژه ها، عدم موجودیت حکومت های مستقل، نبود زیربنای اساسی و در مجموع به جای توجه به این بخش تکیه کردن به کمک های خارجی جلو پیشرفت سکتور معادن را در کشور گرفته بود ولی اکنون که امنیت سرتاسری در کشور تأمین گردیده، ترس فساد وجود ندارد و پروژه ها منظم مدیریت می شوند؛ به استخراج معادن به شکل منظم و قانونی توجه مبذول گردیده است.  امارت اسلامی افغانستان می خواهد از این طریق ذخایر طبیعی افغانستان را به اساس قانون به شکل تخنیکی و مسلکی استخراج نماید و از عواید آن در تقویت و انکشاف اقتصاد کشور بهره مند شود. یکی از ذخایر طبیعی زیر زمینی معادن مس می باشد. از جمله این معادن به سطح افغانستان از همه بزرگتر معدن مس عینک است که قرارداد استخراج آن با یک شرکت چینایی (م سی سی) صورت گرفته است. اگر کار استخراج آن آغاز گردد بدون شک سطح عواید ناشی از آن، بلند و اقتصاد تقویت خواهد شد. امارت اسلامی با توجه به این مسأله سعی نموده که کار عملی استخراج این معدن آغاز شود ولی اینکه کار استخراج آغاز نگردیده یک علت آن موجودیت آثار باستانی در منطقه مذکور است که تاحد زیادی کار استخراج معدن را به تأخیر انداخته است. برای رفع این مشکل وزارت اطلاعات و فرهنگ سعی می نماید که آثار باستانی را به جای محفوظ انتقال دهد. قابل تذکر است که انتقال کامل آثار باستانی به وقت ضرورت دارد که با تکمیل شدن آن کار عملی استخراج معدن آغاز خواهد شد.

موقعیت معدن مس عینک، آثار باستانی و مقدار مس آن

معدن مس عینک در 30 کیلو متری جنوب غرب کابل در ولسوالی محمد اغه ولایت لوگر موقعیت داشته و منطقه مذکور در پهلوی مس هزاران قلم آثار با ارزش باستانی را در سینه خود نگه داشته که ارزش آن به میلیون ها دالر می رسد. اینکه نه تنها آثار باستانی سود مادی دارد بلکه آثار باستانی موجود در این ساحه تمدن های گذشته و هنر های مردم را هم در افغانستان آشکار می سازد. به همین شکل برخی از شواهد آشکار می سازد که قبل از دوره اسلام از این معدن استفاده صورت گرفته است. در ۱۳۶۳ میلادی تحقیقات که از طرف باستان شناسان فرانسوی که مسوولیت آنرا  فاسمن( Fos man)، به دوش داشت،نشان می دهد که در این منطقه آثار با ارزش موجود است. همچنان شواهدی وجود دارد که قبل از تحقیقات فرانسوی ها در این ساحه از طرف افغان ها هم تحقیقات انجام شده است. در این کاوش ها آشکار گردیده که در ساحه مورد نظر هزاران آثار باستانی وجود دارد ولی بدبختانه در اثر حملات و تجاوز خارجی ها و در سال های اخیر اشغال کشور توسط امریکایی ها در ساحه مس عینک حفریات غیر قانونی صورت گرفته که یک تعداد آثار قدیمه به تاراج رفته است. در میان آثار موجود در این ساحه مجسمه های بودا، سکه هایی از پادشاهان مختلف، نقاشی دیواری به شمول مکان های بود باش، اماکن مذهبی شامل است. از آثار باستانی به دست آمده در این منطقه،ظروف سفالی، مجسمه های چوبی، اشیایی زینتی ساخته شده از برونز، گردن بند، انګشتر، لباس های آراسته به طلا و سایر آثار با ارزش شامل می باشد. از آثار باستانی موجود، فعالیت های اقتصادی و باور های مذهبی آن زمان به خوبی روشن می شود. علاوه بر آثار باستانی، معدن مس عینک از نظر اندازه مس اولین معدن در سطح کشور و دومین معدن بزرگ در سطح جهان است. مس عینک در ولایت لوگر از سه بخش، مرکزی، غربی و جنوبی تشکیل گردیده به اساس تحقیقات انجام شده در این معدن ۱۱،۳میلیون متریک تن مس ثثبیت گردیده و تخمین شده است که در این ساحه به طور مجموعی ۱۷ مېلیون متریک تن مس موجود است. در این معدن علاوه از مس۷۷۰۰  متریک تن نقره (Ag)، ۶۰۰هزار متریک تن کوبالت (co) و نیز به سطح محدود طلا وجود دارد.

اثرات اقتصادی معدن مس عینک

معادن از جمله ذخایر طبیعی است که دارای ارزش بیشتری بوده و با استخراج آن در سطح عواید افزایش به عمل می آید. اینکه عواید بلند برود طبیعی است که اقتصاد رشد می کند و مشکلات اقتصادی در کشور پایان میآبد. بدبختانه در گذشته از سرمایه های بزرگ زیر زمینی که می تواند افغانستان را در قطار کشور های پیشرفته قرار دهد، چندان توجهی مبذول نگردیده که می تواند عوامل آن مداخلات و تجاوز کشور های خارجی، موجودیت نظام های حلقه به گوش، فساد اداری، مشکلات امنیتی و سایر موضوعات از این قماش  باشد، به هر حال از همه مهم تر تعهد و ارادۀ قوی است. اگر در حکومت های گذشته عزم و ارادۀ قوی برای پیشرفت وجود می داشت، امکان آن می رفت که از عوامل فوق اگر همه آن وجود نمی داشت حد اقل پنجاه فیصد این مشکلات را نقطه پایانی می گذاشت و از این ثروت و سرمایه کشور در راستای توسعه اقتصادی استفاده می شد که چنین نشد. با برگشت امارت اسلامی افغانستان و از بین رفتن اشغال امریکایی با وجود مشکلات اقتصادی از طرف امریکا سرمایه مردم افغانستان منجمد گردیده و یک سلسله محدودیت ها و ضع گردید ولی به آن هم، عزم قوی برای پیشرفت کشور موجود است. امارت اسلامی با انتخاب سیاست اقتصاد محور با وجود امکانات ناچیز توانست که این ثروت زیر زمینی کشور را از عمق زمین بیرون کند و به اتکای آن اقتصاد کشور را  رشد دهد. به همین شکل تا اکنون در سطح کشور ده ها معدن به قرار داد سپرده شده و از آن معادنی که استخراج آن ادامه دارد، به میلیارد ها افغانی عواید به خزانه حکومت جمع می شود، مگر یک تعداد دیگر این معادن قرار داد شده اند ولی کار عملی آنها آغاز نشده که از جملۀ این معادن یکی هم همین معدن مس عینک است که  تا حال کار عملی آن شروع نگردیده که بعد از انتقال کامل آثار باستانی کار آن آغاز خواهد شد. ارزش اقتصادی مجموعی این معدن به میلیارد ها دالر می رسد. همچنان به اساس قرار داد با کمپنی یاد شده 800 میلیون دالر به قسم تظمین و هر سال ده ها میلیون دالر مالیه برای افغانستان داده می شود. در پروسس مس معدن عینک از زغال سنگ افغانستان استفاده می شود و در بدل آن کمپنی مذکور یک فابریکه تولید برق را به ظرفیت 400 میگاوات احداث می کند. بر بنیاد قرار داد صد ها کیلومتر ساختن خط آهن نیز به دوش همین شرکت چینایی می باشد که این همه به ارزش اقتصادی این معدن و بر اقتصاد کشور تأثیر می گذارد. علاوه  از این طلایکه در معدن مس عینک وجود دارد بعد از استخراج به افغانستان سپرده می شود که این خود در عرصه عواید یک منبع بزرگ است. با شروع شدن کار عملی معدن مس عینک علاوه از مفدیت اقتصادی فوق برای هزاران تن به شکل مستقیم و غیر مستقیم زمینه کار مساعد می شود که این خود سبب رشد اقتصادی می شود.

موانع موجود بر کار عملی معدن مس عینک و راه حل آن

معدن مس عینک که در تمامی عرصه ها برای افغانستان ارزش دارد، آغاز کار عملی آن نیز مهم است. ولی برخی مشکلات و موانع و جود دارد که سد راه آغاز کار عملی آن می شود که یکی از آن جمله موجودیت آثار باستانی در این ساحه است. در این ارتباط از طریق کمیسیون اقتصادی به ریاست محترم ملا عبدالغنی برادر آخند معاون اقتصادی ریاست الوزراء به وزارت اطلاعات و فرهنگ وظیفه سپرده شده که این آثار را به شکل مصؤن انتقال دهند. وزارت اطلاعات و فرهنگ پروسه‌ای انتقال آثار مذکور را  آغاز نموده و سعی آنها این است که قبل از معیاد تعیین شده آثار باستانی را به جای امن انتقال و برای استخراج معدن مس عینک زمینه مساعد گردد. به همین منظور محترم ملا عبدالغنی برادر آخند معاون اقتصادی ریاست الوزراء در رأس یک هیئت عالی رتبه به منطقه مس عینک سفر نمود و ضمن دیدار از بخش های مختلف با مسوولین شرکت " ام سی سی" ملاقات نمود از آنها خواست تا کار عملی استخراج معدن مورد نظر را  زود تر آغاز نمایند. مسوولین شرکت چینایی از آغاز کار عملی معدن اطمینان دادند که بعد از انتقال آثار قدیمه کار استخراج مس را شروع نمایند.

 

نتیجه

افغانستان هوای گوارا، آب فراوان، جنگل ها، دشت های فراخ و در پهلوی آن ذخایر زیر زمینی دارد. سطح منابع طبیعی افغانستان به حدی است که می تواند فقیر ترین کشور جهان را به یک کشور ثروتمند و غنی مبدل گرداند و در زمره ای محدوده های جغرافیایی مترقی قرار دهد. امارت اسلامی افغانستان می خواهد از این طریق ذخایر طبیعی افغانستان را مطابق قانون به شکل تخنیکی و مسلکی استخراج و از عواید آن برای بازسازی و تقویت اقتصاد کشور استفاده نماید. در سطح کشور ده ها معدن به قرارداد داده شده و از آن معادنی که کار استخراج آن آغاز گردیده به میلیون ها افغانی عواید در خزانۀ حکومت جمع شده است.  باید گفت که  یک تعداد دیگر این معادن به قرار داد سپرده شده ولی کار عملی استخراج  آن تا هنوز شروع نگردیده است. از جمله این معادن یکی هم معدن مس عینک است که کار مقدماتی آن پیش رفته مگر کار عملی آن آغاز نشده است. قرارداد این معدن با شرکت "ام سی سی" چینایی صورت گرفته که بعد از انتقال کامل آثار باستانی از این ساحه کار عملی استخراج آن آغاز و  در نتیجه برای هزاران شهروند ما زمینه کار فراهم و سطح عواید ملی افزایش خواهد یافت.