فشرده نظری بر ارزش اقتصادی پروژه ای خط آهن هرات - خواف
نویسنده: فضل ولی شیرانی
مترجم: هدایت الله واحدی
مقدمه
برای ترانزیت بازسازی و اعمار شاهراه ها، شبکه های خط آهن، رنوی میدان های هوایی ضرورت است، زیرا بدون بازسازی زیربناهای ترانزیتی و مواصلاتی پیشرفت یک جامعه و یا کشور ناممکن است. امارت اسلامی با در نظر داشت نکات فوق می خواهد در پهلوی سایر زیربنا ها از شبکه های بازسازی شده خط آهن استفاده مؤثر نماید و نیز در حصۀ ایجاد شبکه های جدید آن اقدام نماید. آنها به این باور اند که افغانستان یک کشور محاد به خشکه است و به جز از مسیر خشکه و شبکه های خط آهن نمی تواند با کشور های همسایه و در مجموع با جهان روابط تجارتی خویش را تأمین و داد و ستد انجام دهد. افغانستان از طریق خط آهن نخست با کشور های همسایه و در قدم دوم با سایر کشور های جهان وصل خواهد شد. در افغانستان ایجاد شبکه های خط آهن یک مسئله جدید نیست بلکه در زمان زمامداری امیر امان الله خان در سال ۱۹۲۰م به وجود آمده است. اما تنها در حد یک نمونه باقیمانده و چیزی نبوده که افغانستان را به جهان وصل نماید و از آن به مقاصد ترانزیتی استفاده صورت گرفته باشد. در آن زمان یک خط آهن کوچک به امتداد ۷کیلومتر از ماشین خانه دهمزنگ کابل الی شهرک جدید پغمان وجود داشت. در طول چند دهه گذشته قسمی که لازم بود در این بخش توجه صورت نگرفته است. اما امارت اسلامی در این خصوص برخی طرح ها و پلان ها را روی دست گرفته است. تلاش بر آن است که از مجرای خط آهن ابتدا افغانستان با کشور های همسایه و منطقه وصل گردد. از جمله این طرح ها یکی هم طرح شبکه خط آهن مزار شریف- هرات- سپین بولدک کندهار است. اگر این پروژه تکمیل گردد، بی تردید که افغانستان به نقطۀ اتصال قاره آسیا مبدل خواهد شد. در نهایت قسمی که در بالا نیز گفته شد، خط آهن در ترانزیت و تجارت نقش ارزنده دارد ولی ما در این نوشته فقط در مورد پروژه خط آهن میان خواف – هرات خواهیم پرداخت و در حصه ارزش آن نکاتی را به رشته تحریر درآورده ایم.
پروژۀ خط آهن خواف - هرات
پروژۀ خط آهن خواف-هرات بخش از خط آهن پنج کشور (FNRC) می باشد. خط آهن مذکور از کشور های ایران، افغانستان، تاجیکستان، قزاقستان و چین عبور می کند. طول مجموعی آن دو هزار کیلو متر می باشد. این شبکه از هرات می گزرد و به سرحدات افغان- تاجیک میرسد و با عبور از تاجیکستان به قزاقستان و در آن جا با خط ریل چین- قرغزستان- ازبیکستان (CKU) وصل می گردد. برای اولین بار به طور آزمایشی به تاریخ نهم می سال روان میلادی از طریق شبکه خط آهن خواف- هرات شامل ۱۷ واگون که ۶۵۵ تن وسایل خط آهن بود، انتقال داده شد. طول مجموعی خط آهن خواف- هرات ۲۲۵کیلو متر می باشد که از جملۀ آن ۱۴۰کیلومتر آن در افغانستان و بقیه ۸۵کیلومتر در ایران امتداد یافته است.
ارزش پروژه خواف - هرات
طوریکه هویداست افغانستان محاد به خشکه بوده و به بحر راه ندارد و در جهان به ویژه آن عده از کشور های آسیایی که در خشکه موقعیت دارند، بهترین راه ارزان و امن ترانسپورتی برای شان همین ترانسپورت خط ریل می باشد. دیگر اینکه جهت توسعه تجارت سریع می توانیم از طریق خط آهن به مارکیت های زیادی منطقه و جهان خود را برسانیم و به جز این نمی توانیم تحت عنوان اتصال منطقوی خود را به بازار های بزرگ اقتصادی و تجارتی منطقه و جهان وصل نمائیم. با در نظر داشت این اصل امارت اسلامی افغانستان در کنار سایر سکتور ها به گسترش شبکه خط آهن توجه جدی نموده و در این بخش برخی از پروژه ها را به تطبیق گرفته و برای بعضی دیگر آن پلان آماده گردیده است. هنگامیکه از طریق شبکه خط آهن، افغانستان با منطقه و جهان وصل گردد، با اطمینان می توان گفت که تجارت افغانستان انکشاف میآبد و موازی به آن اقتصاد کشور توسعه خواهد یافت. از جملۀ این پروژه ها یکی هم پروژه خط آهن خواف – هرات است که امور آن تکمیل گردیده است. هدف افغانستان از این پروژه ها این است که در برابر تحریمات و محدودیت های اعمال شده امریکا و غرب راه بدیلی رشد و توسعه اقتصادی را جستجو نماید. مفدیت دیگر خط آهن خواف – هرات این است که افغانستان را با دهلیز های ترانسپورتی یک تعداد کشور ها وصل نماید و بتواند با وجود محدودیت ها تجارت خویشرا گسترش دهد. دیگر اینکه از طریق خط آهن مذکور تاجر افغان به آسانی می تواند، اقلام تجاری خود ار از مسیر کشور های آسیای میانه اول به چین و هند و سپس به سایر مارکیت های جهان به قمیت نازل برساند. همچنان به وسیله خط آهن یاد شده که اقلام تجارتی را به ساده‌گی انتقال میدهد، برای مردم زمینه کار هم مساعد می شود و وضعیت اقتصادی مردم بهبود میآبد. مفاد دیگر خط آهن خواف- هرات این است که کشور را به یک چهارراهی اقتصادی مبدل می گرداند و سوی دیگر از استهلاک و خراب شدن شاهراه ها هم جلوگیری به عمل میآید. خط آهن خواف – هرات یک پروژه مهم است که با تکمیل آن افغانستان در بخش تجارت پیشرفت خواهد کرد و با آن برای مردم زمینه کار مساعد می شود و هم سطح عواید ملی افزایش و توسعه اقتصادی به میان خواهد آمد.
نتیجه گیری
افغانستان از نظر موقعیت جغرافیایی به بحر راه ندارد و ارتباط با کشور های منطقه و جهان برایش ارزش زیادی دارد. با توجه به این اصل رهبری امارت اسلامی مصمم است تا از طریق مسیر زمینی مناسبات تجارتی خویش را با کشور های منطقه و جهان گسترش دهد. در عرصه ترانسپورت زمینی بعد از راه بحری خط آهن مسیر امن و مطمئن پنداشته می شود. به همین منظور امارت اسلامی در داد و ستد با کشور های همسایه در بخش خط آهن سعی و تلاش را آغاز نموده است. شبکه های خط آهن که قبلاً احداث گردیده بود و به اثر برخی از مشکلات از آن استفاده نمی شد و یا امور آن ناتکمیل مانده بود، تقریباً همه آن دوباره فعال گردیده است،که ثبوت روشن برای این ادعای ما همانا شبکه خط آهن میان حیرتان- مزارشریف و آقینه می باشد، که در آن به هزاران تن مواد و لوازم انتقال داده می شود. در این اواخر شبکه خط آهن خواف – هرات بود که از ایران تا ولایت هرات افغانستان اعمار گردیده است. علاوه از شبکه خط آهن خواف- هرات اگر شبکه های خط آهن موجوده و سایر شبکه های پلان شده احداث گردد، بدون شک که افغانستان به مرکز ترانزیت منطقه مبدل می شود و در اقتصاد کشور تغییرات نافع بزرگ به وجود خواهد آمد.