مرور گذرا بر مقررۀ تنظیم و نظارت مؤسسات تمویلات مالی خُرد
مقدمه
مشکل بیکاری چالش جدی در برابر رشد و توسعه اقتصادی یک جامعه پنداشته می شود و این مسؤلیت حکومت ها است که برای از بین بردن آن گام های مؤثر بردارند. امارت اسلامی مشکل بیکاری در کشور را درک کرده و برای حل آن اقدامات اساسی انجام داده، یکی از آن ها وضع مقررۀ تنظیم و نظارت مؤسسات تمویلات مالی خُرد است. هدف این مقرره تشویق سرمایه گذاری و ایجاد فرصت های کاری جدید از طریق مؤسسات تمویلات مالی خُرد در کشور می باشد. که به طور مختصر در مورد آن صحبت می‌کنیم.
مبنی
د افغانستان بانک برای نخستین بار چارچوب تنظیم و مدیریت جامع برای تنظیم مؤسسات تمویلات مالی خُرد بر اساس احکام مواد هفتاد و یکصدوبیست و سوم قانون این بانک ترتیب و وضع کرد. بر اساس این مقرره، مؤسسات تمویلات مالی خُرد در سطح ملی، محلی و ولایات ایجاد خواهد شد.
اهداف
امارت اسلامی کاهش سطح فقر و بیکاری در کشور را مسئولیت و اولویت خود می‌داند، بر همین اساس، به منظور حمایت از تشبثات کوچک و ایجاد فرصت های شغلی جدید از سوی د افغانستان بانک مقررهٔ تنظیم و نظارت مؤسسات تمویلات مالی خُرد وضع شده است. هدف اصلی این مقرره ایجاد، حفظ و نظارت بر یک محیط (ایکوسیستم) پاسخگو، شفاف و پایدار برای سکتور مالی خُرد بمنظور دستیابی به رفاه اقتصادی مردم به ویژه فقرا می باشد.
این مقرره برای توسعه سیستماتیک و رشد دوامدار سکتور تمویلات مالی خُرد ساختار اداری لازم را ایجاد کرده و بشکل منظم از آن حفاظت و نظارت میکند. این مقرره در مورد مؤسسات تمویلات مالی خُرد و سایر مؤسسات که در بخش مذکور فعالیت دارند، شرایط صدور، تمدید، تعلیق و لغو جوازها را تعیین میکند. همچنان علاوه براین کارکرد و اجراأت مؤسسات تمویلات مالی خُرد و ادارات تسهیل کننده این سکتور را تنظیم و نظارت میکند.
ساحۀ تطبیق مقرره
این مقرره‌‌ٰ بر مؤسسات تمویلات مالی خُرد( غیر سپرده گیر) و نهاد های تسهیل کننده که بمنظور حمایه فعالیت تمویلات مالی خُرد طور مستقیم و یاغیر مستقیم فعالیت می نمایند، قابل تطبیق می باشد. علاوه بر آن این مقرره بر آنعده از بانک های تجارتی و نماینده گی های بانک های خارجی نیز قابل تطبیق است، که خواهان ارائه خدمات تمویلات مالی خُرد از طریق دریچه خاص اند، در خصوص دریچه تمویلات مالی خُرد فعالیت میکند.
شرایط صدور جواز
افرادی که خدمات تمویلات مالی خُرد ارائه می دهند یا خواستار ارائه چنین خدماتی اند، قبل از آغاز فعالیت مطابق احکام این مقرره، جهت اخذ جواز به د افغانستان بانک مراجعه نماید. آنها می توانند فورم درخواست را از نماینده گی های د افغانستان بانک در مرکز و ولایات و یا از ویب سایت بانک دریافت نمایند. متقاضی مجوز مؤسسه تمویلات مالی خُرد مکلف است که فورم تعهد و شرایط را امضاء نموده و همچنان اسناد مربوط به درخواست مجوز پس از ارائه به د افغانستان بانک در جریان ۶۰ روز طی مراحل کند. اسناد ناقص پس از اطلاعیه د افغانستان بانک در جریان یک هفته باید اصلاح کند.
متقاضی مجوز باید چنین پلان تجارتی همه جانبه را تهیه نماید که در آن مشخصات کامل سهمداران، سرمایه و منابع مؤسسه، بودجه موجود برای تأمین عملیات تمویلات مالی خُرد، نحوه و مکان تخصیص بودجه، حمایت از آگاهی و ظرفیت سازی استفاده کننده از طریق برنامه های آموزشی، عواید قابل پیشبینی، روش های مدیریت تهدیدات و برنامه های توسعه و پایداری شامل باشد. دوره تعین شده زمانی این پلان تجارتی باید حداقل سه سال باشد. متقاضیان مجوز فعالیت مؤسسات تمویلات مالی خُرد مکلف اند که تحت یک نام تجارتی خاص، به عنوان یک مؤسسه مالی در ریاست عمومی ملکیت فکری و ثبت مرکزی وزارت صنعت و تجارت ثبت شود.
ساختار تشکیلاتی
تمامی مؤسسات و ادارات تمویل کنندۀ تمویلات مالی خُرد مکلف اند تا برای پاسخگویی کارکردها، شفافیت و حفاظت دوامدار، اصول مدیریت خوب را رعایت کند. در این راستا انکشاف سیستم ها و طرزالعمل های مناسب مؤسسه مذکور رشد داده و دستورات د افغانستان بانک را رعایت خواهند نمود. مؤسسات تمویلات مالی خُرد مکلف اند تا احکام این مقرره در ساختار تشکیلاتی خود رعایت نمایند. مؤسسات تمویلات مالی خُرد می توانند برای مشاوره شرعی کارمندان را استخدام کنند یا اجرای آن را در توافق با نهاد مشورتی انجام دهد. مشاور شرعی باید حداقل سند ماستری در رشته فقه و علوم اسلامی داشته باشد.
شرایط اعطای تمویلات مالی
مؤسسات تمویلات مالی نمی‌توانند بیشتر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار افغانی به یک مشتری بپردازند. مؤسسات تمویلات مکلف اند تا توانایی باز پرداخت مشتری را ارزیابی نموده و مطابق به پالیسی های داخلی خود عمل نماید. مؤسسه تمويلات مالی خرد مکلف است حين اعطاء تمويلات موارد شناخت مشتریان را طبق قانون جلوگیری از پول شویی و عواید ناشی از جرایم و مقرره مسؤلیت ها و اقدمات بازدارنده علیه پول شویی و تمویل تروریزم درنظر گیرد. افرادی که بیش از ۲۰ هزار افغانی حمایت مالی بدست می‌آورد باید تذکره الکترونیکی داشته باشند. مؤسسات تمویلات خُرد نمی تواند به مقروض که از عین مؤسسه ویا از سایر مؤسسات تمویل دریافت نموده باشد الی تصفیه تمویل قبلی تمویل جدید اعطا نماید. مجموع تمویلات کتگوری دوم ۴۰ فیصد از سبد تمویل (پورتفلیو ) میباشد که ۱۰ فیصد آن را می توانند به تمویلات بیشتر از یک میلیون تخصیص دهند. د افغانستان بانک، می تواند شرایط و تخصیص سهمیه تمویلات را بمنظور توسعه خدمات مالی و دسترسی عامه به تمویلات مالی خُرد حسب لزوم ذریعه متحدالمال ها طور متفاوت وضع نماید. معاملات تمويل مؤسسات تمويلات مالی خُرد به واحد پول افغانی اعطاء گردد.
نتیجه‌گیری
امارت اسلامی کاهش فقر و بیکاری و فراهم آوری زمینه کار برای مردم را مسئولیت و اولویت خود می داند و بر اساس همین مقررۀ نظارت و تنظیم مؤسسات تمویلات مالی خُرد وضع کرد. تمویلات مالی خُرد از سوی نهاد های مالی مخصوص از طریق تجارت یا سایر فعالیت های اقتصادی به افراد و جوامع کم درآمد به منظور کسب عواید فراهم میگردد که ایجاد اصول و مقررات برای تمویلات مالی خُرد در ایجاد نظم و شفافیت نقش مهم ایفا میکند. با ایجاد این مقرره از سوی د افغانستان بانک بسیاری از مؤسسات تمویلات مالی خُرد آغاز به فعالیت خواهند نمود. در نتیجه، هزاران نفر در بخش های مختلف تمویلات مالی خُرد بدست خواهند آورد و تشبثات را آغاز خواهند کرد، با این کار از یک سو سطح بیکاری کاهش می یابد و از سوی دیگر مقدار زیادی از اسعار خارجی، سرمایه گذاری های خارجی و همچنین تجارب کشورهای توسعه یافته در زمینه های مختلف را به کشور جلب خواهد شد. همۀ اینها می تواند به اقتصاد ملی کشور کمک قابل ملاحظه ای داشته باشد.