مروری بر دست‌آوردهای امارت اسلامی در بخش صحت
مروری بر دست‌آوردهای امارت اسلامی در بخش صحت
نویسنده : فضل ولی شیرانی
مقدمه
افغانستان قبل از کودتا ثور در عرصه های گوناگون تاحدی پیشرفت های داشتند، اما پس از کودتای ثور در سال ۱۳۵۷ خورشیدی به آغاز جنگ در افغانستان سرحدات با کشور های همسایه مسدود گردید و فقر روز به روز گسترش یافت. شماری زیادی از مردم افغانستان مجبور شد که کشور را ترک کنند. در جمع این افراد داکتران و کادرهای تخصصی صحت نیز شامل بودند. در همین حال زمانی که در سال ۱۳۷۱ خورشیدی مجاهدین به قدرت رسیدند و جنگ های تنظیمی آغاز شد آن عده از داکتران و نرسان که تا آن وقت در کابل به وظایف خودا ادامه میداد نیز کشور راترک و راهی مهاجرت گردید. در زمان اشغال امریکا که به افغانستان میلیارد ها دالر سرازیر شدند، بیشتر این کمک ها از سوی اداره کابل حیف میل گردیده و اداره کابل نتوانستند به شمول صحت به هیچ بخش زیربنا های اساسی را آماده سازند. به همین علت شماری زیادی از هموطنان ما برای تداوی مریضی ها به کشور های خارجی میرفتند و کسانیکه اقتصاد شان ایجاب نه میکرد مریض خود را به تقدیر حواله میکرد. اما به آمدن امارت اسلامی در کنار دیگر سکتورها به بخش صحت نیز توجه صورت گرفته و باعث پیشرفت ها در این عرصه شدند. در این نوشته به مشکلات موجود در سکتور صحت و دست‌آورد های امارت اسلامی در این عرصه پرداخته شده است.
مشکلات موجود و پیشرفت ها در بخش صحت
از زمانی ساخت اولین مرکز صحی در افغانستان ۹۵ سال میگذرد، اما با گذشت حدود یک قرن هنوز هم افغانستان در جمع کشورهای حساب میگردد که در بخش صحت مشکلات زیاد دارد. در سال ۱۳۶۹ خورشیدی در تمامی کشور ۱۴۳ مرکز صحی اساسی، ۲۵۰۴ داکتر و ۵۵۷ فارمسست وجود داشت، اما پس از پایان تجاوز اتحاد جماهیر شوروی بر افغانستان، در سال ۱۳۷۵ خورشیدی در تمامی کشور ۱۷۰ شفاخانه دولتی و ۳۸۸ شفاخانه خصوصی فعالیت میکرد. در کنار آن در همین سال ۲۱۷۳ مرکز صحی نیز موجود بود. اما پس از خروج نیروهای شوروی و سقوط دولت وقت زمانیکه در کابل و شماری ولایت های دیگر جنگ های تنظیمی آغاز شد در کنار دیگر بخش ها سکتور صحت نیز متضرر شد، شماری از شفاخانه ها و مرکز های صحی طعمه حریق گردیده و بیشترین کارمندان صحی کشور را ترک کردند. با آمدن امارت اسلامی جنگ های تنظیمی پایان یافت و توانستند که در تمامی کشور امنیت را تامین کرد. در کنار بخش های دیگر سکتور صحت نیز جان گرفته ، شماری شفاخانه های سابق فعال و تداوی مردم را از سرگرفت. پس از تجاوز ایالات متحده امریکا و متحدین آن بر افغانستان با وجود اینکه میلیارد ها دالر به این کشور سرازیر شدند، اما اداره کابل نتوانستند مشکلات مردم را در بخش صحت به پایان برسانند. نبود بودجه کافی، فساد اداری، عرضه خدمات بی کیفیت و کمبود داکتران از مشکلاتی بود که بخش صحت را با چالش های عمده روبرو ساخته بودند. با شکست ایالات متحده امریکا و سقوط اداره کابل که امارت اسلامی بار دوم به قدرت رسیده فعالیت های باز سازی و اقتصادی از سرگرفته شده و امارت اسلامی بازسازی زیربنا ها در اولویت کاری خود شامل ساخت. امارت اسلامی بازسازی و نو سازی آن زیربنا های را مورد توجه قرار داده که ولایت ها، ولسوالی ها و قریه ها را باهم وصل میکند و در سال های گذشته بیشترین صدمه دیده بود، مانند سرک ها و پروژه های دیگر عامه که مشکلات مردم را رفع میکنند. در کنار آن تلاش بازی سازی شفاخانه ها، پل ها ، مکتب ها و دیگر زیربنا ها نیز جریان دارد، تا عرضه خدمات به مردم بهتر شود.
با وجود آنکه نظام کنونی با تحریم های اقتصادی روبرو است، اما امارت اسلامی متعهد است تا بازسازی پروژه های زیربنایی را ادامه داده و زمینه خدمات باکیفیت صحی به مردم فراهم نماید. اکنون امکانات تداوی بهتر در کابل، قندهار، هرات و بلخ فراهم شده است. انستیتیوت صحی فرانسه برای کودکان و شفاخانه صحت طفل اندرا گاندی در بخش تداوی اطفال در شهر کابل مرکز های پیشتاز درمانی به حساب می آید. شفاخانه نظامی سردار محمد داوود خان، شفاخانه جمهوریت و شفاخانه علی جناح نیز شفاخانه های بزرگ با ظرفیت وسیع است که در کابل فعالیت دارد. شفاخانه ۳۵۰ بستر عینو مینه و شفاخانه ۵۰ بستر مهمند از شفاخانه های عصری در قندهار است. شفاخانه تدریسی میوند که در سال ۱۹۶۰ میلادی در شهر کابل برای تداوی ۳۰۰ تا ۴۰۰ مریض در روز تاسیس شده و در سال ۲۰۱۹ میلادی بیش از ۱۰۰۰ مریض به این شفاخانه مراجعه میکرد، اکنون نسبت به گذشته مجهز شده و خدمات صحی را ارايه میکند. امارت اسلامی در بخش صحت تا حدی زیاد کار کرده و تلاش میکند تا مشکلات در این بخش را پایان داده و یا به حد اقل برساند. در این جا فعالیت ها و کار کرد امارت اسلامی در بخش صحت را یاد آوری میکنیم که قرار ذیل است.
فعالیت های امارت اسلامی در بخش صحت
با به قدرت رسیدن امارت اسلامی برای رفع نیازمندی های اساسی صحی هموطنان و پیشرفت و بازسازی کشور به شماری از ابتکارات را روی دست گرفته، در کنار اینکه میخواهند کیفیت خدمات صحی در کشور را بلند ببرد توسعه اقتصادی را نیز در اولویت کاری خود شامل ساخته است. به همین خاطر بر بازسازی آن زیربنا ها تمرکز بیشتر شده که در جنگ های سال های گذشته صدمه دیده بودند. تلاش های جریان دارد تا به خاطر بهتر کردن کیفیت خدمات صحی آن شفاخانه ها و مرکز های صحی دوباره فعال گردد که در جنگ ها صدمه دیده و یا بسته شده است. در عین حال به مرکزهای صحی تجهیزات و سهولت ها فراهم شده، تا بتواند نیازمندی های مردم در بخش صحت را رفع سازد. در کنار این برای وقایه و جلوگیری مرض های مهلک تلاش ها جریان دارد و کمپاین های واکسین به وقت معین تطبیق میگردد. به آمدن امارت اسلامی ۴۰۰ مرکز صحی تاسیس شده و پس از ۱۴۰۲ خورشیدی در بخش صحت به دست آورد های قابل ملاحظه نایل آمده. احداث مرکز های صحی در ولسوالی ها و مناطق دور افتاده و بلند بردن کیفیت خدمات صحی، تجهیز شفاخانه جمهوریت، کنترول بیماری های ساری، از بین بردن بیماری فلج اطفال و بلند بردن ظرفیت پرسونل صحی از جمله اولویت های امارت اسلامی در این سال به حساب می آید.
برای ارائه خدمات صحی در سال گذشته با ۱۸۰ نهاد توافقنامه های همکاری امضا شده و در بخش صحت ۱۸۴ نهاد فعال به ثبت رسیده است، اکنون افغانستان در بخش تولید سیروم به خود کفایی رسیده و در سال گذشته به کشور های عربی نیز صادر کرده است. در سال گذشته سطح تطبیق واکسین اطفال از ۶۵ درصدی به ۸۰ ٪ بلند رفته و در این مدت ۸ میلیون، ۵۹۹ هزار و ۷۵۰ طفل و مادر واکسین شده است. در سال ۱۴۰۲ خورشیدی ۲۵ هزار و ۳۰۲ قلم دوا و محصولات غذایی وارد گردیده، ۲۳۱۶ قلم دوا به بازار عرضه شده و به ۱۵ کارخانه تولید دوا، ۱۵۱ شرکت وارد کننده دوا، ۱۷۹ فروشنده عمده دوا ، ۲۴۶۸ فارمسیست و ۳۴ هزار و ۸۹ کارمند صحی جواز فعالیت صادر شده است. در ۳۴ ولایت در زندانها خدمات صحی عرضه شده و به خاطر حمایت از تولیدات داخلی ۱۰۵۶ قلم دوا گوناگون تایید و ثبت گردیده. همچنان در این سال ۱۵۰۰ داکتر، بیش از ۳۰۰۰ داکتر معالج و بیش از ۲۰۰ داکتر دندان ثبت شده، این از جمله از دست آورد های امارت اسلامی است که در سال ۱۴۰۲ خورشیدی به آن نایل آمده. وزیر صحت عامه به ۱۴ کشور خارجی سفر رسمی داشته و با ۱۸۰ موسسه عرضه خدمات صحی تفاهمنامه همکاری امضاء شده است.
امارت اسلامی همچنان در سال ۱۴۰۳ خورشیدی نیز برای پیشرفت بخش صحت گام های اساسی را برداشته که میتوانیم افتتاح فابریکه های تولید دوا در هرات را یاد آوری کنیم. محترم ملا عبدالغنی برادر آخند معاون اقتصادی ریاست الوزراء به تاریخ نهم ماه ثور ۱۴۰۲ خورشیدی (ایتوک فارما) و (افغان میدسن) دو فابریکه تولید دوا در ولایت هرات را افتتاح کرد. معاون اقتصادی ریاست الوزراء در مراسم افتتاح این فابریکه ها گفت: با تولید باکیفیت دوا در این دو فابریکه مشکلات مردم هرات در این عرصه حل خواهد شد. فابریکه تولیدی ایتوک فارما با سرمایه گذاری ۱۰ میلیون دالر تاسیس شده که در مراحل اولیه ۵۰ قلم دوا گوناگون تولید میکند. افغان میدسن فابریکه دیگر دوا است که با سرمایه گذاری ۱۶ میلیون دالر در هرات به کار آغاز کرده که ده ها قلم دوا را تولید میکند. به تاریخ چهارم ماه اسد سال ۱۴۰۳ خورشیدی محترم ملا عبدالغنی برادر آخند معاون اقتصادی ریاست الوزراء فابریکه تولیدی دوا ( لایف پرل) در کابل افتتاح کرد. محترم ملا عبدالغنی برادر آخند معاون اقتصادی ریاست الوزراء در گردهمایی که به همین مناسبت تدویر یافته بود گفت: دوای باکیفیت از نگاه صحی ضامن جامعه سالم انسانیست و دوای بی کیفیت برای صحت زهر است. وی گفت پیش از کمیت باید به کیفیت دوا توجه شود. محترم ملا عبدالغنی برادر آخند افزود: با آغاز فعالیت فابریکه تولیدی لایف پرل دسترسی هموطنان به دوا بیشتر میشود و نیازمندی ها در بخش دوا تا حدی زیاد از تولیدات داخلی رفع میگردد.
در فابریکه تولیدی لایف پرل بیش از ۲۰ میلیون دالر سرمایه گذاری شده و به طور مستقیم به ۳۰۰ تن زمینه کار مساعد کرده است. این فابریکه در اول ظرفیت تولید ۵۰ قلم دوا را دارد که میخواهد این رقم را افزایش بدهد. در این فابریکه تابلیت، کپسول، پودر، شربت و انواع دیگر دوا تولید میگردد. این اقدامات واضح می‌سازد که امارت اسلامی میخواهد با پیشرفت ها در بخش صحت نایل آمده و مشکلات در این عرصه را از بین ببرد.
نتیجه‌گیری
میگویند صحت ثروت است، این یک حقیقت است و ایجاب میکند که در جوامع انسانی باید به صحت توجه بیشتر صورت گرفته و مشکلات این بخش باید به صورت کامل حل گردد. افغانستان که از چندین سال بدینسو با اشغال و جنگ روبرو بود در کنار بخش های دیگر جامعه بخش صحت نیز صدمه دیده و داکتران و متخصصان صحت مجبور به ترک کشور گردیده که در نتیجه مشکلات و نارسایی ها افزایش یافته و خدمات که مردم میخواهند به دست آورده نتوانند. اکنون که در افغانستان یک نظام متعهد و مرکزی به وجود آمده در کنار بخش های دیگر صحت مورد توجه قرار گرفته و شماری زیادی از مشکلات این سکتور حل شده و تلاش های بهتر شدن خدمات صحی به شدت جریان دارد. پس از به قدرت رسیدن امارت اسلامی ده ها مرکز صحی در کشور فعال گردید و به مردم خدمات صحی ارایه میکند. علاوه بر این در مرکز و ولایت ها شفاخانه موجوده فعالیت میکند، از واردات دوا های بی کیفیت جلوگیری شده و به سرمایه گذاری سکتور خصوصی فابریکه های تولید دوا تاسیس شده است. اگر کار بهتر سازی بخش صحت به همینگونه ادامه یابد، در آینده نزدیک مشکلات این عرصه به طور کامل حل گردیده و از وارد کردن دوا های بی کیفیت جلوگیری خواهد شد، با نیل به این اهداف دیگر مردم مجبور نخواهند بود که برای تداوی به کشور های همسایه بروند و یا زندگی هموطنان ما دوا های کم کیفیت و بی کیفیت را تهدید کند.