د افغانستان په اقتصادي ثبات کې د کورني صنعت ارزښت
لیکوال: عبدالله ایمل
سریزه
افغانستان د تېرو څلور لسیزو جګړو، اشغال او سیاسي بې ثباتۍ له امله د اقتصادي ستونزو او د زیربناوو د خرابیدو له ستونزې سره مخ دی، چې اوس الحمدلله د اسلامي امارت په بیا حاکمیت اشغال پای موندلې، په هېواد کې شرعي نظام حاکم شوی او د تېرو څلور لسیزو راپاتې اقتصادي، سیاسي او ټولنیزو ستونزو د حل لپاره هر اړخیز پلانونه چمتو او د عملي کېدو په حال کې دي. په داسې حال کې چې وارداتي اقتصاد د اړتیاوو د پوره کولو لپاره یوه موقتي حل لار ګڼل کیږي، خو اسلامي امارت د کورني صنعت ودې پراختیا په خپلو کاري لومړیتوبونو کې نېولې چې کولای شي د هیواد د اقتصادي ثبات لپاره یو اوږدمهاله او پایدار حل وي. په دې لیکنه کې د کورني صنعت د ارزښت، ننګونو او د راتلونکو حل لارو باندې بحث شوی دی.
د کورني صنعت ارزښت
د کورني صنعت ارزښت د یوې ټولنې د اقتصادي، ټولنیز او فرهنګي پرمختګ لپاره ډېر مهم دی پر همدې اساس کورنی صنعت د افغانستان په اقتصادي ثبات کې د یو اساسي عنصر په توګه ګڼل کیږي. دلته د کورني صنعت ارزښت په لاندې ټکو کې بیانوو:
- د اقتصاد پیاوړتیا:
- د کورني تولیداتو له لارې هیواد کولای شي د بهرنیو وارداتو انحصار راکم کړي او د بهرنیو اسعارو د وتلو مخنیوی وکړي.
- د صنعت پرمختګ د ملي عاید کچه لوړوي او د هیواد GDP ته وده ورکوي.
- د کارموندنې فرصتونه:
- د تولیدي فابریکو او صنعتي پارکونو له لارې زرګونو خلکو ته د کار فرصتونه برابرېږي.
- د کورني صنعت پرمختګ د کارګرانو لپاره مهارت زده کړو ته لار هواروي.
- د صادراتو زیاتوالی:
- د کورني تولیداتو د کیفیت لوړیدو سره افغانستان کولای شي په سیمه ییزو او نړیوالو بازارونو کې برخه واخلي.
- دا به د هیواد صادرات زیات کړي او د ملي عاید لپاره به نوې سرچینې رامنځته کړي.
- د ځان بسیاینې لپاره ګام:
- د کورني صنعت پرمختګ افغانستان د بهرنیو مرستو له انحصاره خلاصوي.
- د اړتیا وړ توکي لکه خوراکي مواد، جامې، او نور اساسي محصولات د هیواد دننه تولیدیږي.
- د ټکنالوژۍ پراختیا:
- د صنعت پراختیا د عصري ټکنالوژۍ د انتقال او کارونې لامل ګرځي.
- د تخنیکي پوهې او مهارتونو د ودې لپاره فرصتونه برابروي.
د کورني صنعت پر وړاندې ننګونې
که څه هم کورنی صنعت د افغانستان د اقتصاد لپاره ډېر اهمیت لري، خو ځینې ستونزې او خنډونه د دې پرمختګ یې محدود کړی دی:
- د بریښنا نشتون:
- د صنعتي پارکونو او فابریکو لپاره کافي بریښنا شتون نه لري، چې دې کړنې د تولید لګښت زیات کړی دی.
- کمزوری زیربنا:
- د سړکونو، ریل پټلۍ او ټرانسپورتي نظام نشتون د تولیداتو د انتقال پروسه یې ستونزمنه کړې ده.
- د خامو موادو نشتون:
- د کورني تولیداتو لپاره خام مواد یا په کمه کچه شتون لري او یا هم له بهره راوړل کیږي.
- د پانګې نشتون:
- د خصوصي سکتور د نه پراختیا او د کوچنیو تولیدي شرکتونو لپاره د مالي ملاتړ کمښت.
- د مهارت لرونکو کارګرانو کمښت:
- د تخنیکي زده کړو نشتون د ماهرو کارګرانو د کموالي لامل شوی دی.
د کورني صنعت د ودې لارې چارې
د کورني صنعت د ودې لپاره لاندې لارې چارې خورا مهمې دي. دا چارې کولای شي د اقتصاد پیاوړتیا، د ځان بسیاینې او ټولنیزې پرمختیا سبب شي:
۱. د حکومت ملاتړ
- مالي ملاتړ: حکومت باید د کورني صنعت پراختیا لپاره له صنعتکارانو سره مالي مرستې وکړي، ترڅو تولیدوونکي خپل صنعت ته پراختیا ورکړي.
- مالیې کمول: د کورني صنعت لپاره مالیات کم یا هم معاف شي ترڅو د تولید لګښت راټیټ شي.
- د ودې پالیسۍ: حکومت باید داسې پالیسۍ جوړې کړي چې د کورني صنعت ودې ته لومړیتوب ورکړي.
۲. د زېربناوو جوړول
- برېښنا او ټرانسپورټ: د صنعت لپاره د برېښنا برابرول او د ټرانسپورټ اسانتیاوې د تولید پراخولو کې رغنده رول لري.
- صنعتي پارکونه: د وړو او متوسط صنعت لپاره ځانګړي صنعتي پارکونه جوړول چې پکې ټولې اسانتیاوې شتون ولري.
۳. د تخنیکي زده کړو او روزنې مرکزونه
- د مهارتونو پرمختیا: د بشري قوې د روزنې لپاره تخنیکي او مسلکي روزنیز مرکزونه جوړول، تر څو هغوی د صنعت لپاره اړین مهارتونه ترلاسه کړي.
- ټیکنالوژي زده کړه: د کورني تولیداتو د ښه کیفیت لپاره د عصري ټیکنالوژۍ کارولو زده کړې ورکول.
۴. په کور دننه د خامو موادو برابرول
- د کورني صنعت ودې لپاره باید محلي خام مواد وکارول شي، چې هم د تولید لګښت راکم کړي او هم د محلي اقتصاد ملاتړ وشي.
- د ځايي کرنیزو او طبیعي سرچینو څخه د صنعتي تولید لپاره ګټه اخیستل.
۵. د بازار موندنې اسانتیاوې
- د نندارتونونو جوړول: کورني تولیدات باید په کور دننه او بهر د نندارتونونو له لارې معرفي شي.
- تبلیغات: د کورني تولیداتو لپاره د رسنیو او ټولنیزو شبکو له لارې پراخ تبلیغات ترسره شي.
- د صادراتو ملاتړ: حکومت باید د کورني محصولاتو د صادراتو لپاره نړیوال بازارونه پیدا کړي.
۶. د ټیکنالوژۍ او نوښت پرمختګ
- صنعتي ټیکنالوژي: د تولید لپاره د عصري او پرمختللو ماشینونو کارول چې د کیفیت لوړوالی تضمین کړي.
- نوښت ته وده: د اختراعاتو او نوښتونو هڅونه چې کورني تولیدات له نړیوالو محصولاتو سره سیالي وکړي.
۷. د خصوصي سکتور هڅونه
- کورنیو او بهرنیو پانګوالو ته د پانګونې فرصتونو برابرول او د دوی لپاره د اسانتیاوو رامنځته کول.
- د دولتي او خصوصي سکتور ګډې پروژې د کورني صنعت پرمختګ ته وده ورکوي.
۸. د هېوادوالو د پوهاوي لوړول
- د هېوادوالو په منځ کې د کورني محصولاتو د کارولو فرهنګ ترویج کول ترڅو د وارداتي توکو پر ځای کورني محصولات وکاروي.
- د "خپل تولید - خپل ویاړ" په څېر عامه پوهاوی.
۹. د مالي مرستو ځانګړي پروګرامونه
- د ځوانو متشبثینو (کاروبار پیلونکو) لپاره مالي مرستې او لارښوونې.
- د لیرې پرتو سیمو هېوادوالو د تولیدي چارو لپاره ځانګړي پروګرامونه جوړول.
۱۰. د چاپېریال ساتنې معیارونه
- د تولید بهیر باید د چاپېریال له معیارونو سره سم وي، ترڅو پایداره وده یقیني شي.
د کورني صنعت وده د هر هیواد د پرمختګ لپاره مهمه ده. د یادو شویو لارو چارو پلي کول به نه یوازې د اقتصادي پراختیا لامل شي، بلکې د خلکو لپاره د کار فرصتونه، د عاید لوړوالی او د ځان بسیاینې احساس هم رامنځته کوي. حکومت، خصوصي سکتور او عام خلک باید په ګډه د دې صنعت د ودې لپاره کار وکړي.
پایله
د کورني صنعت پرمختګ د افغانستان د اقتصادي ثبات لپاره یو مهم رکن دی. که چیرې د امنیتي ستونزو حل، د زیربناوو پراختیا او د پانګه والو لپاره لازمې اسانتیاوې برابرې شي، افغانستان کولای شي د ځان بسیاینې پر لور ګام واخلي. د کورني صنعت وده به نه یوازې د اقتصادي ثبات لامل وګرځي، بلکې د هیواد د ټولنیز پرمختګ او خلکو د ژوند د کیفیت د ښه والي لپاره به هم یو بنسټیز ګام وي. په پای کې، د کورني تولیداتو ملاتړ د ملي مسؤلیت تر څنګ د یو پرمختللي افغانستان خوب ته د رسیدو لار ده.