قزاقستان بدیل خوبی تجارتی برای افغانستان

نویسنده: امان الله حنیفی

مترجم: هدایت الله واحدی

مقدمه

افغانستان از لحاظ موقعیت جغرافیایی یک کشور محاد به خشکه است و به بحر راۀ مستقیم ندارد. به علت نداشتن راۀ مستقیم به بحر افغانستان سعی دارد تا در بخش تجارت و ترانزیت به کشور های همسایه تمرکز داشته باشد و از این طریق خود را به کشور های منطقه و جهان وصل نماید. برای افغانستان علاوه از داشتن روابط سیاسی، اجتماعی و امنیتی با کشور های همسایه، مناسبات اقتصادی و تجارتی نیز بسیار مهم و حیاتی است. افغانستان با موقعیت استراتیژیک که دارد، افزون بر اینکه یک شریک مناسب در حصۀ تجارت و ترانزیت برای کشور های همسایه بوده می تواند بلکه یک بازار خوبی فروش هم شده می تواند.کشور های آسیای میانه به ویژه قزاقستان که از نگاۀ محصولات زراعتی و صنعتی به خود کفایی رسیده است، نیاز به آن دارد تا برای  انتقال و فروش محصولات زراعتی و صنعتی خود بازار خوب مصرفی سراغ نماید، که اکنون افغانستان برای انتقال و فروش آن بازار خوب شده می تواند. قزاقستان گندم، ارد، روغن و به همین شکل وسایل برقی، ماشین آلات زراعتی و ساختمانی را به بازار های افغانستان از طریق راه های ترانزیتی ازبیکستان، ترکمنستان و تاجیکستان صادر می کند. از اینکه افغانستان برای قزاقستان یک مارکیت خوبی مصرفی است، عکس آن قزاقستان برای بازاریابی و صادرات میوه های خشک و تازه همچنان زعفران و سایر محصولات مختلف افغانستان از این طریق به جهان راه مناسبی شناخته می شود.سطح تجارت و ترانزیت میان افغانستان و قزاقستان بعد از حاکمیت مجدد امارت اسلامی افغانستان نسبت به گذشته بیشتر گردیده و برای تقویت هرچه بیشتر آن در این زمینه اقداماتی مؤثری انجام شده است. اگر از فرصت های موجوده، این دو کشور استفاده نماید،که نقش بارزی در حصۀ پیشرفت توسعه اقتصادی دو کشور خواهد داشت. ما در این نوشته پیرامون پس منظر روابط دو کشور، مسایل تجارتی و ترانزیتی، فرصت ها و مشکلات موجوده نظری اجمالی خواهیم داشت.

پس منظر روابط فغانستان و قزاقستان

روابط سیاسی میان افغانستان و قزاقستان از ۱۲ فبروری سال ۱۹۹۲ میلادی به این سو تحکیم گردیده است. قزاقستان در سپتامبر ۲۰۰۲ میلادی فعالیت دیپلوماتیک خود را در کابل آغاز نموده، که در جون  ۲۰۰۳ میلادی رسماً سفارت خود را در کابل افتتاح کرد. سفارت افغانستان کار خود را در سال ۱۹۹۳ میلادی در شهر الماتا آغاز نمود، که در سال ۲۰۰۵ میلادی به آستانه انتقال گردید. از  آغاز مناسبات افغانستان و قزاقستان در حدود سه دهه می گزرد. در درازنای این مدت روابط رسمی سیاسی میان کابل و آستانه روز تا روز تقویت و گسترش یافته است. قزاقستان با بازگشایی سفارت خود در کابل در بخش های بازسازی، کمک های بشری و سایر عرصه های مختلف همکاری نموده و بسیاری از سرمایه گذاران قزاقی را جهت سرمایه گذاری در افغانسان تشویق و اعزام داشته است. از شروع مناسبات رسمی افغانستان و قزاقستان به این سو قزاقستان در بخش های مختلف برای محصلین افغان بورس های تحصیلی ارسال و محصلین افغان را در معتبر ترین پوهنتون های خود جهت ادامه تحصیل فراخوانده است. قزاقستان نه تنها اینکه به مثابه یک دوست با افغانستان باقیمانده بلکه در تربیون های جهانی نیز از افغانستان حمایت کرده است. قزاقستان بعد از تحولات سیاسی اخیر و حاکمیت امارت اسلامی کمک های بشری خویش را برای مردم بی بضاعت افغانسان جاری نگه داشته و نسبت به گذشته بیشتر و در این بخش برای تاجران افغان سهولت های قابل ملاحظه ای را به وجود آورده است. به هدف تقویت و گسترش مناسبات سیاسی و تجارتی چند بار با مسوولین امارت اسلامی دید و بازدید ها داشته که در نتیجه‌ای این دید و بازدید ها پیشرفت های ملموسی مثبت به وجود آمده است. افغانستان و قزاقستان به صفت دو کشور دوست متعهد به حفظ منافع و پیشرفت اقتصادی یکدیگر باقیمانده و برای تحکیم و تقویت هرچه بیشتر آن مشترکاً کار می کنند.

آیا قزاقستان برای افغانستان شریک خوب تجارتی شده می تواند؟

افغانستان و قزاقستان از دیر زمانی سعی می کنند تا با هم شریکان خوبی اقتصادی و تجارتی باشند. جهت رسیدن به این هدف چند بار مسوولین امارت اسلامی افغانستان و جانب قزاقی نشست های داشتند، که پیرامون مسایل مهم، فرصت ها و از میان برداشتن مشکلات موجوده صحبت ها فیصله های داشته اند.اکنون میان دو کشور سطح تجارت حدوداً به ارزش یک میلیارد دالر می رسد که سطح صادرات قزاقستان در آن بیشتر و از افغانستان نسبت به آن کمتر می باشد. اما با تقویت و گسترش ارتباطات تجارتی می شود که فرصت های بیشتری تجارتی مهیا گردد. با در نظر داشت موقعیت جغرافیایی قزاقستان، منابع طبیعی و پس منظر روابط نیک با افغانستان این کشور برای افغانستان به اساس فرصت های به وجود آمده زیر بدیل خوبی تجارتی شمرده شده می تواند:

اول؛ با تقویت روابط تجارتی با قزاقستان این کشور می تواند در بازسازی و توسعه اقتصادی افغانستان فعالیت های قابل توجهی انجام دهد، زیرا این کشور منابع بزرگ زیادی نفت و گاز دارد.از سوی دیگر قزاقستان یکی از جمله تولید کننده گان بزرگ گندم در جهان است، که با توجه به این ظرفیت میان این دو کشور فرصت های زیادی همکاری های مشترک مساعد می گردد. در این خصوص همکاری های تجارتی میان این دو کشور به نفع ایشان  بوده و هر دو طرف به آن علاقمندی دارند.

باید گفت که  از یک سو افغانستان به کمبود مواد خوراکی مثل ارد و گندم و همچنان  نفت و گاز مواجه می باشد و نیاز دارد تا مواد مذکور را از منابع  ارزان و نزدیک بدست آورد و از جانب دیگر قزاقستان در صدد آن است تا برای تولیدات خود مارکیت خوب و نزدیک را جستجو کند که افغانستان برایش از همه گزینه خوب است.

دوم؛ با رویکار آمدن یک نظام واحد و مرکزی در افغانستان، امارت اسلامی سعی می کند تا روابط خود را با بزرگترین قدرت اقتصادی جهان(چین)  تقویت و توسعه بخشد.جهت رسیدن به این هدف افغانستان راه مستقیم ندارد و نیاز دارد تا به کشور های آسیای میانه به ویژه از طریق قزاقستان خود را به چین وصل نماید. مسیر تجارتی خط آهن میان افغانستان و چین از خاک قزاقستان عبور می کند، در این عرصه هر نوع تسهیلات و پیشرفت ها مرتبط به قزاقستان است.

سوم؛ از حانب دیگر تاجر افغان در پی آن است تا از طریق قزاقستان به بازارهای روسیه راه پیدا کند، زیرا  بازار های روسی برای میوه های خشک، سنگ های قیمتی و محصولات افغانی مناسب است. با تقویت و توسعه مناسبات تجاری با قزاقستان، افغانستان با دو قدرت قوی اقتصادی(چین و روسیه) وصل و تاجر افغان می تواند که از این راه اقلام صادراتی خود را به مارکیت های جهانی برساند. با در نظرداشت نکات فوق به اطمینان گفته می توانیم که قزاقستان برای افغانستان شریک خوبی اقتصادی شده می تواند. خوشبختانه با رویکار آمدن امارت اسلامی جهت رسیدن به این هدف بزرگ میان هر دو طرف هماهنگی و تلاش های عملی آغاز گردیده است. طرف قزاقی چند بار در نشست های که با مسوولین امارت اسلامی داشت، اظهار خرسندی نموده که با تأمین امنیت سراسری، از میان برداشتن  فساد، سرمایه گذاری در سکتور های گوناگون و به میان آمدن یک حکومت مرکزی خوشحال اند و می خواهد که افزون بر داشتن روابط قوی سیاسی و اقتصادی با افغانستان رابطه تجارتی خود را نیز توسعه بخشد و ارزش آن را در سال روان به ۳میلیارد دالر بلند ببرد.

فرصت های موجود برای تجارت میان دو کشور

اول؛ قزاقستان از جملۀ آن عده از کشور های آسیای میانه است که بعد از  استقلال از اتحاد جماهیر شوروی راه توسعه اقتصادی را به سرعت پیموده و در این بخش تجربه خوبی دارد. اینکه افغانستان پس از ۲۰ سال تازه از اشغال آزاد گردیده؛ بناً می تواند از تجربه رشد اقتصادی قزاقستان در فاصله زمانی کوتاهی استفاده نماید.

دوم؛ جهت جلب سرمایه گذاری خارجی امنیت نخستین و اساسی ترین شرط است که با حاکمیت امارت اسلامی در افغانستان به گونه کامل تأمین گردیده است. تجربه نشان میدهد، کشور های که ثبات امنیتی ندارد، برای سرمایه گذاری مساعد نمی باشد و در آن سرمایه گذاری یک خطر بزرگ محسوب می شود. افغانستان در طول بیست سال گذشته از سوی امریکا اشغال گردیده بود، برای سرمایه گذاری خارجی هیچ نوع زمینه مساعد نبود، ولی به فضل الله متعال این کشور از چنگال سیاه و شوم اشغال آزاد گردید. با اختتام اشغال از جانب امارت اسلامی امنیت تأمین و برای سرمایه گذاری خارجی شرایط  فراهم شد.

سوم؛ طی بیست سال گذشته از سوی ناتو و امریکا چنان اداره فاسد به قدرت تکیه زده بود، که هر مسوول آن غرق فساد مالی و اخلاقی بود. ناشی از همین اداره بی کفایت و فاسد هر سال افغانستان در قطار کشور های فاسد مقام اول را احراز می نمود. در کشور های که فساد در آنجا به اوج خود رسیده باشد و اداره امور آن کشور به دست افراد غلام و اجیر باشد، هیچگاهی به خاطر اقتصاد خود به شکل اساسی کار کرده نمی تواند. با به قدرت رسیدن امارت اسلامی به فساد نقطه پایانی گذاشته شد و افراد متعهد به منافع ملی و توسعه اقتصادی به قدرت رسیده که این در تاریخ افغانستان برای رشد و توسعه اقتصادی یک فرصت بی سابقه است.

نتیجه گیری

با تقویت روابط تجاری با  قزاقستان این کشور می تواند در بازسازی رشد اقتصادی افغانستان فعالیت های مؤثر قابل توجهی را انجام دهد. زیرا کشور مذکور منابع نفت و گاز سرشاری دارد.از سوی دیگر قزاقستان یکی از تولید کننده گان بزرگ گندم در جهان است، که با توجه به آن میان دو کشور فرصت های همکاری مشترک زیادی مساعد می شود. قزاقستان موقعیت جغرافیایی خوبی دارد، که به اثر آن می تواند، افغانستان را با کشورهای آسیای مرکزی چین، روسیه و بحیره سرخ وصل نماید. در صورت تقویت روابط تجارتی با قزاقستان تاجر افغان می تواند که اموال خویش را از مسیر این کشور به جهان به ویژه بازار های روسیه برساند. کشور های آسیای میانه در میان خود رقابت تجارتی و اقتصادی دارند و هر کدام این کشور ها سعی می کنند که برای تولیدات خود یک مارکیت ارزان و کوتاه مصرفی سراغ نماید، که برای قزاقستان از همه افغانستان یک گزینه خوب است.