چشم اندازی بر اهمیت اقتصادی ترانزیت هوایی افغانستان

نویسنده: هدایت الله واحدی

مقدمه

 ترانسپورت و یا حمل و نقل در اقتصاد جوامع بشری نقش خیلی مهمی را بازی می نماید. چنانچه بعد از تولید محصولات باید غرض فروش به بازار و یا مصرف کننده منتقل گردد و یا شخصی غرض بازدید و یا اجرای امور شخصی و یا تجارتی از محلی به محل دیگر سفر می نماید و یا پُست و نامه‌ای از جایی به جایی فرستاده می شود. همه این امور را باید بخش خدمات ترانسپورت انجام دهد، انجام بهتر این خدمات در شرایط امروز بستگی به موجودیت وسایل، امکانات و تسهیلاتی لازم در بخش ترانسپورت زمینی، جاده ها و سرکها (شاهراه های بزرگ)، پارک، هوتل، تانکهای تیل کنار شاهراه ها و ایستگاه های بس، خطوط راه های آهن و خدمات تخنیکی مربوطه، همچنان در بخش ترانسپورت هوایی طیاره ها، میدان های مجهز و معیاری، ترمینل ها و خدمات ترمینلی مجهز با سالون ترانزیت، فروشگاه ها، رستورانت ها، خدمات پُستی و بانکی و پارکینگ های موتر، در بخش ترانسپورت بحری کشتی های مسافر بر و باربر، لنگر گاه ها، بنادر، ترمینل ها و خدمات بندری، و غیره دارد. هر گاه این خدمات جنبه بین المللی داشته باشد، باید حل تمامی مقررات و تعامل حقوقی در زمینه های ترانزیت و گمرک مدنظر گرفته شود. خدمات ترانسپورت در افغانستان در حال حاضر شامل دو بخش زمینی و هوایی می باشد. بيشتر از همه سکتور ترانسپورت هوایی در صنعت و تجارت و در نهایت پيشرفت اقتصاد ملی يک کشور نقشی بارزی داشته که اين از جمله رکن اساسی اقتصاد ملی يک کشور به شمار میرود، که در نوشته حاضر پیرامون اهمیت ترانسپورت هوایی در مسایلی اقتصادی و خدماتی و کارکرد های امارت اسلامی در تجهیز این سکتور و عواید از بابت حق العبور طیاره ها از فضای کشور نکاتی را برای مطالعه علاقمندان جسته جسته به رشتۀ تحریر در آورده ام.

اهمیت اقتصادی ترانسپورت هوایی

 ترانسپورت هوایی یکی از مهم ترین سکتور ترانسپورتی در جهان است که روزانه هزاران نفر و صد ها تن اموال تجارتی را از یکجا به جای دیگر انتقال میدهد، که فاصله های چند هزار کیلو متری را در ظرف چند ساعت طی می کند. سکتور ترانسپورت هوایی در پيشرفت صنعت و تجارت و در نهایت اقتصاد ملی يک کشور رول مهم دارد، که برای بلند بردن سطح زنده گی مردم در يک کشور نقش بارزی را ایفاء می کند، اکیداً ترانسپورت هوایی ذريعه يا وسيله است که توسط آن اموال تجارتی به مارکیت های جهانی و بازار های داخلی و همچنان اشخاص و افراد را در داخل کشور و در سطح جهان به مناطق معين انتقال ميدهد .ترانسپورت هوایی که عبارت است از طيارات خورد و بزرگ است، روزمره در تمام ممالک و شهر های بزرگ و کوچک همیشه در پرواز اند. اين نوع ترانسپورت سريع السير ترين نوع ترانسپورت بوده ولی قيمت ترين ترانسپورت هم می باشد که در حمل و نقل مسافرين در سطع بين المللی نقش مهم ايفاۀ می نمايد. مزيت آن برعلاوۀ سرعت زياد در کيفيت عرضه خدمات، قابليت حرکت در مناطق مختلف جغرافیایی، امکانات ساده وسعت يافتن تغيیر خط السير نیز می باشد. ترانسپورت هوایی برای ارتباط با مناطق جداگانه و صعب العبور جهان غير قابل انکار است. سکتور ترانسپورت هوایی در اقتصاد افغانستان با توجه به نبود راه های خطوط آهن و بحری و توسعه نیافتگی ترانسپورت زمینی موتر (به ویژه ترانسپورت بین المللی) و کوهستانی بودن از اهمیت و نقش کلیدی برخوردار است و در بخش ترافیک داخلی (پرواز های داخلی) و ترافیک بین المللی (پرواز های خارجی) با موجودیت چندین کمپنی هوانوردی با داشتن چندین طیاره ها مصروف فعالیت در انتقال مسافرین، اموال و پست می باشند. که از ارزش اقتصادی خاصی برای کشور ما برخوردار می باشد.از سوی دیگر در بخش حمل و نقل هوایی کسب عواید از بابت پروازهای عبوری، یکی از بهترین عوایدی است که در خزینه حکومت جمع آوری می شود. عبور از آسمان کشور به دلیل امنیت و کوتاه کردن مسیر، برای شرکت‌های هوایی و طیاره های که اموال تجارتی و اشخاص را انتقال می دهند دارای اهمیت می باشد؛ عبور این طیارات بر فراز آسمان کشور نیز عواید به خزینه حکومت جمع می شود. چنانچه در درازنای چهار ماه اخیر از بابت عبور طیارات از حریم هوایی افغانستان مبلغ ۷۳۰ میلیون افغانی عواید جمع آوری گردیده است. حق العبور یک طیاره تجارتی ۶۰ هزار افغانی بوده که این عاید بیشتر از این هم خواهد شد. امریکا و اروپا شرکت های هوایی خویشرا اجازه داده اند تا برفراز حریم هوایی افغانستان پرواز نماید، که این خود یک منبع مهمی عواید برای کشور ما بوده می تواند.

 امارت اسلامی و تلاش در این بخش

 بعد از سقوط اداره سابق کابل و حاکمیت امارت اسلامی جامعه جهانی به ویژه امریکا بدون کدام دلیل موجه و باسوء نیتی که در برابر یک حکومت و نظام واحد سیاسی در افغانستان داشت. در بسیاری از عرصه دست به محدودیت ها زد که یکی از آن جمله عدم به رسمیت شناختن نظام بود که ناشی از آن به محدودیت عبور طیارات از فضای کشور منجر گردید، که در اثر آن پرواز شرکت های هوایی کشور ها از حریم فضایی کشور به حد اقل رسید. از این بابت کشور و مردم ما عوایدی را که از این مجرا بدست می آوردند، باز ماند. ولی امارت اسلامی آرام نه نشسته و همواره در تمامی بخش ها به ویژه عرصه سیاسی و اقتصادی در تلاش بوده و است. تا این که جهانیان اندک اندک به واقعیت ها پی می برند و ان‌شاءالله این روند به گذشت زمان عادی خواهد شد. به هر حال میدان‌های هوایی بین‌المللی که نقش مهم و حیاتی در توسعه‌ و رشد اقتصادی کشور و به ‌خصوص رشد اقتصاد روستایی و زراعتی دارد و زمینه‌ گسترش مبادلات تجاری و ترانزیتی، توریزم، خدمات پستی، ارتباطات فرهنگی، افزایش عواید دولت، ایجاد فرصت برای سرمایه‌گذاری شخصی، بهبود مصؤنیت، امنیت، اعتبار و مؤثریت ترانسپورت هوایی را فراهم می‌کند. امارت اسلامی با توجه به این اصل سعی دارد تا فضای مناسبی را در همه ابعاد ترانسپورت هوایی فراهم نماید، چنانچه در اثر امضای قرارداد، فی ما بین وزارت ترانسپورت و هوانوردی و کمپنی گاک امارات متحده عربی در سه مرحله، چندین میدان هوایی کشور را با تجهیزات استندرد مجهز و خدمات رهنمایی زمینی و هوایی به طور معمول آغاز شده است .به اساس این قرارداد کمپنی گاک در بخش های یاد شده افغان ها را آموزش می دهد. بعد از امضای قرارداد با این کمپنی در شمار پرواز ها از فضای افغانستان افزایش چشم گیری رونما گردیده است. پس از توافق با شرکت «گاک» در بخش‌های از میدان های هوایی کشور، اکنون در ۲۴ ساعت نزدیک به ۱۰۰ طیاره از فضای افغانستان عبور می‌کند. آمریکا و اتحادیه اروپا با پرواز تجاری شرکت‌های هوایی خود بر فراز افغانستان موافقت کردند. اداره هوانوردی فدرال آمریکا به پروازهای تجاری این کشور اجازه داد تا پرواز بر فراز افغانستان را در ارتفاع بالاتر از سه هزار و 200 فوت از سرگیرند. اداره‌ هوانوردی فدرال آمریکا افزود در این ارتفاع، خطرات برای عملیات هوانوردی غیرنظامی آمریکا، کاهش یافته است. در این گزارش آمده است. آژانس امنیتی هوانوردی اتحادیه اروپا نیز به خطوط هوایی کشورهای عضو این اتحادیه دستور مشابهی داده و به آن‌ها گفته شده است که به‌دلیل خطرات احتمالی، در ارتفاع پایین‌تر از سه هزار و ۲۰۰ فوت، پرواز نکنند .بر اساس این گزارش، شماری از خطوط هوایی بزرگ اروپایی، از جمله آن‌هایی که از مسیرهای مهمی از هند می‌گذرند، در حال برنامه‌ریزی برای پروازهای آزمایشی بر فراز افغانستان هستند. تمام پروازها بین غرب و شرق، از جمله شمال هند، حدود نیم ساعت مسیر طولانی‌تری را طی می‌کردند تا از فراز افغانستان عبور نکنند. اکنون طیارات مذکور به مصرف کم و فاصله کوتاه تر از مسیر فضای افغانستان عبور می کنند که این اقدام هم به مفاد افغانستان از درک فیس ترانزیت هوایی و از این طریق جمع شدن عواید هنگفت به خزانه حکومت بوده و از سوی دیگر به نفع شرکت های هوایی و طیارات کشور های است که او به مصرف ناچیز و فاصله کوتاه از فضای کشور می گذرند. عبور طیاره ها از فضای کشور به شکل روز افزون در حال افزایش می باشد و علاوه از آن در شمار پرواز های داخلی افزایش چشم گیری به میان آمده است که همه روزه این پروازها از کابل به هرات، مزار شریف، ننگرهار، کندهار و کندز صورت می گیرد و از این رهگذر عواید به خزینه حکومت جمع و در نهایت سبب رشد و توسعه اقتصادی و رفاه همگانی می شود.

نتیجه گیری

از مفاهیم که در بالاجسته جسته به آن اشاره شد چنین برمیاید، که ترانسپورت و یا حمل و نقل در اقتصاد جوامع بشری نقش ارزندۀ دارد زیرا تولید محصولات جهت فروش به بازار ها و از این طریق به مصرف کننده گان منتقل می گردد، همچنان در حصه رفت و آمد عامه مردم از یک جا به جای دیگر حایز اهمیت است، که از مجموعۀ سکتور های ترانسپورتی، ترانسپورت هوایی به دلیل سرعت در انتقالات، کیفیت عرضه خدمات، قابلیت حرکت در مناطق مختلف جغرافیایی، امکانات سادۀ وسعت یافتن خط السیر و ارتباط با مناطق صعب العبور جهان نظر به سایر بخش های سکتور ترانسپورت با اهمیت تر می باشد. همچنان در بخش اقتصادی طبق قوانین عبور طیارات حامل افراد و اموال تجارتی از فراز حریم هوایی کشور دیگر حق العبور مشخص گردیده به هر اندازه که عبور طیاره ها از فضای کشور بیشتر باشد، عاید بیشتر بدست می آورد. امارت اسلامی با در نظر داشت این مبرمیت اعم در حصه بازسازی و تجهیز میدان های هوایی و زمینه سازی عبور طیاره ها از فراز حریم هوایی کشور تلاش نموده و می نماید، که ناشی از آن در شمار عبور طیارات مذکور از فضای کشور افزایش به عمل آمده و روزانه از بابت حق العبور فضایی عواید هنگفت داخل خزانه حکومت می شود و این روند به شکل روز افزون ادامه خواهد داشت.