مروری بر راهکار های مهم ا.ا جهت حمایت از تولیدات داخلی
نویسنده: هدایت الله واحدی
مقدمه
ضرورت حمایت از تولید داخلی برای رشد و شکوفایی یک جامعه از هیچکس پوشیده نیست. چرا که تولیدکننده‌گان داخلی همواره با چالش‌ها و مشکلات مختلفی رو به رو هستند که خیلی از مشکلات می‌تواند به توقف تولید بسیاری از این واحدهای صنعتی منجر شود. به همین دلیل نیز بحث حمایت از تولید داخلی همواره مطرح می‌شود. البته طی سال‌های گذشته دولت‌ها چندان توجه به این بخش نداشته اند و تنها به شکل نسبی روش‌های مختلفی از جمله حمایت مالی که از سوی کشور های کمک کننده به تولیدکننده گان داخلی صورت می گرفت آن هم در اثر فساد مفاد آن کم رنگ بود. اما به طور قاطع صرف حمایت مالی نمی‌تواند به تنهایی به حفظ و توسعه کسب و کار های کوچک و متوسط کمک کند و باید به بحث حمایت از تولیدات داخلی نیز به شکل هدفمندی پرداخته شود. چرا که اگر به شکل لازم این حمایت صورت گیرد، در نهایت می‌توان در زمینه‌های مختلفی از جمله ایجاد و تداوم اشتغال‌زایی جوانان، کار آفرینی و استفاده از نوآوری در صنایع، جلوگیری از فساد اقتصادی و بسیاری از موارد دیگر عملکرد موفقیت آمیزی را داشت.
مسئله اقتصاد و تفکر علمی پیرامون آن باید در اولویت برنامه های حکومت ها قرار داشته باشد. با توجه به این که دغدغه پیشرفت و رفتن به سوی توسعه، یکی از اهداف اساسی جوامع کنونی است، از اینرو حمایت از تولید، اعتدال در مصرف و شکوفایی اقتصاد کشور، بیش از پیش احساس می‌گردد. حمایت از تولیدات ملی اثرات مثبت متعددی در جامعه دارد که به رشد اقتصادی، اشتغال زایی، رفع مشکل بیکاری، افزایش عواید، شکوفایی استعدادهای داخلی، رشد تجارت بین المللی، پیشرفت صنایع و فابریکه ها و بسیاری از نتایج مفید اجتماعی و اقتصادی که در نهایت به توسعه پایدار و طولانی‌مدت منجر می‌گردد، را به ارمغان میآورد. زیرا یکی از لوازم توسعه پایدار رشد تولید داخلی، حمایت از آن و تبدیل آن به محصولات با کیفیت جهت مصارف داخلی است. بناً جهت روشن شدن بیشتر این موضوع در نوشته حاضر به تولیدات ملی کشور، اتخاذ راهکار های جهت حمایت از تولیدات و محصولات و اثرات مثبت ناشی از حمایت تولیدات داخلی، اهمیت آن در رشد اقتصادی نظر افگنده شده است.
تولیدات و محصولات عمدۀ داخلی
تردیدی نیست که مسئله اقتصاد و تفکر علمی پیرامون آن باید در اولویت برنامه های حکومت ها قرار داشته باشد. با توجه به این موضوع مهم پیشرفت و رفتن به سوی توسعه، یکی از اهداف بنیادی جوامع امروزی می باشد، تولیدات داخلی یا ملی کشور که بیشتر ارتباط به سکتور های زراعت می گیرد، در رشد، توسعه و ثبات اقتصادی کشور ما از اهمیت بسزای برخوردار می باشد. چنانجه سکتور زراعت یکی از بخش های کلیدی برای رشد و توسعه اقتصادی بوده و یکی از اساسی ترین منبع عواید در کشور به حساب میرود. زیرا یک بر چهارم حصۀ کل تولیدات ناخالص داخلی را تشکیل و اضافه تر از ۵۰ فیصد مردم کشور در این بخش اشتغال دارند. زراعت در اقتصاد افغانستان اهمیت بسزای دارد. این سکتور یکی از توانا ترین بخش های اقتصاد کشور و تأمین کنندۀ اصلی معیشت یا امرار حیات مردم می باشد. همچنان بخش صنعت سهم قابل توجه و ظرفیت‌های بسیار بالایی در اقتصاد کشور دارد، اصلی‌ترین بخش اقتصاد برای دستیابی به رشد پویا و ارتقای شاخص‌های اقتصادی است، زیرا این بخش در زنجیره اقتصادی کشور زمینه ساز دانسته می‌شود. رشد و رونق در این بخش سایر بخش‌ها را توسعه می بخشد. بناً تولیدات عمدۀ ملی و صادراتی افغانستان در بخش زراعتی که در بازار های داخلی و بین المللی از شهرت خاصی برخوردار است و در رشد و توسعه اقتصادی ما دارای ارزش زیادی است عبارت اند از گندم للمی که سهم بارز در تولید غله دارد و از جمله محصولات عمده و اساسی می باشد که اکثریت مصارف غلات را در افغانستان تشکیل می‌دهد. میوه های تازه به شمول خربوزه، تربوز، زردآلو، انار، سیب و انگور برای مصارف داخلی و هم برای صادرات تولید می‌گردد. صدور میوه جات خشک و مغزیات مخصوصاً زردآلو، بادام، پسته، جلغوزه هنوز هم یکی از منابع مهم صادراتی افغانستان می‌باشد. همچنان زیتون، هینگ، زعفران، از جمله اقلامی تولید ملی اند که در بازار های خارجی از شهرت خوبی برخوردار اند. روی همرفته لبنیات هم یکی از عمده ترین تولیداتی کشور ما بوده که در داخل کشور از آن استفاده به عمل میآید. تولیدات داخلی کشور ما در سکتور صنعت شامل مواد ساختمانی، مواد غذایی، صنایع پلاستیک، لبنیات و نوشیدنی‌ها است. بر اساس آمار های ارایه شده، تولیدات فابریکه های داخلی در بخش تولید آب معدنی، صنایع پلاستیک و برخی اقلام ساختمانی به حدی رسیده که این کشور را از واردات اجناس مشابه خارجی بی‌نیاز کرده است. صنایع دستی افغانستان که شامل بربافنده‌گی، نساجی، معماری، نقاشی، کنده‌کاری، حکاکی، نجاری، فلزکاری، سرامیک سازی، گنبدسازی، شیشه سازی، بوت دوزی، فلزکاری، عطاری، ادویه سازی و غیره می‌باشد. بافت و تولید قالین، گلیم کشور ما در جهان شهرت بی نظیری دارد،که این همه و همه در رشد اقتصادی کشور حایز اهمیت بوده و می توان به اتکای آن به رشد و توسعه اقتصادی کشور امیدوار بود.
امارت اسلامی و راهکار جهت رشد تولیدات ملی
برای رشد اقتصادی افغانستان باید بر محصولات و صنایع داخلی تکیه داشت. از این طریق دولت ها و حکومت های در حال انکشاف باید زمینه های رشد تولید داخلی و محصولات ملی را بالا ببرند. تولیدات ملی زمانی در یک کشور بلند رفته و به رشد می رسد که نه تنها توسط قوانین و مقررات داخلی مورد حمایت و تشویق قرار بگیرند، بلکه از لحاظ مصرفی و فرهنگی در جامعه تحت حمایت واقع شوند. برای اینکه محصولات و اقلام تولیدی در کشور بتواند با محصولات وارداتی در کشور رقابت کند، ضمن آنکه از کیفیت خوب برخوردار باشد، باید توسط ابزار ها و شیوه های قانونی قیمت آن نسبت به اجناس وارداتی بالمثل به کمترین قیمت ممکن برای مشتریان عرضه گردد. یکی از وسایل و ابزار های بسیار مهم جهت نیل به هدف مذکور وضع تعرفه های گمرکی مناسب است. با تعیین تعرفه های گمرکی مناسب می توان از تولیدات داخلی حمایت کرد تا آنها در برابر محصولات و اقلام وارداتی از پشتوانه اقتصادی برخوردار گردد. تعرفه های گمرکی مناسب می تواند ورود اجناس و محصولات را کنترول و تنظیم نماید. نتایج حاصله از وضع تعرفه های گمرکی مناسب و متناسب با اموال و تولیدات وارداتی، حمایت از تولیدات ملی است که این مسئله سبب ایجاد ثبات و پایداری مالی شده و از فرار سرمایه از کشور جلوگیری می کند. علاوه از آن حمایت از تولیدات و محصولات داخلی یا ملی، کیفیت و ستندرد های محصولات را افزایش داده باعث رفع مشکل بیکاری و کاریابی در کشور می گردد. با بالا رفتن کیفیت محصولات، اعتماد مردم به اجناس داخلی افزایش یافته و کشور می تواند گام های بزرگی را در راستای خود کفایی اقتصادی بردارد.
امارت اسلامی افغانستان با توجه به حقایق و معیار های سازندۀ علمی بالا در کنار سایر مسایل اقتصادی راهکار های را جهت حمایت از تولیدات داخلی نیز در صدر برنامه های کاری خود قرار داده و همواره تلاش نموده تا از این رهگذر نیز به رشد و بالنده گی اقتصادی متوصل گردد و از مزایای آن به نفع کشور و ملت استفاده ببرد، چنانچه امارت اسلامی ضمن مساعد نمودن جو مناسب امنیتی که یکی از عمده ترین مسایل برای فراهم سازی زمینه کار و پیکار در همه عرصه ها است به وجود آورده، همچنان از میان برداشتن فساد اداری، خود سری ها، اختلاص، رشوه و سایر بی نظمی های که در اداره سابق به یک فرهنگ مبدل گشته بود، محوه گردیده و توجهی بیشتری به مسایل اهم در همه ابعاد خصوصاً مسایل اقتصادی داشته و جهت حمایت از محصولات زراعتی فعالیت های چشمگیری را به منصه اجرا گذاشته و می گذارد. چنانچه به هدف حمایت از تولیدات ملی به ده ها نمایشگاه های زراعتی و صنعتی را در داخل و خارج از کشور براه انداخته و هدف آن این بوده تا در قدم اول محصولات ملی افغانستان به نمایش گذاشته شود و از این طریق مردم در داخل کشور با محصولات افغانی آشنا شوند و از جانب دیگر در چنین نمایشگاه ها در بخش زراعت ماشین های جدید و عصری، ادویه های زراعتی و سایر همچو موارد به نمایش گذاشته می شود که در عرصه سکتور زراعت از آن استفاده به عمل میآید، که این مسئله به نحوی از انحاء بالای تولیدات زراعتی و صنعتی کشور تأثیرات بسزای گذاشته و سبب ازدیاد محصولات می شود و از جانب دیگر تدویر نمایشگاه در داخل و خارج کشور معرفی تولیدات کشور به سطح ملی و بین المللی بوده و از این طریق مارکیت خوبی برای این تولیدات فراهم می گردد که این خود در فروش و صادرات تولیدات ملی یک کشور حایز اهمیت است و باعث تولید بیشتر گردیده و با افزایش تولیدات رشد و توسعه اقتصادی به گونه‌ای درست رونما می گردد. همچنان به منظور حمایت و سرعت بخشیدن امور فابریکه ها و پارک های صنعتی به تأمین برق دوامدار مبادرت ورزیده است. همچنان به هدف حمایت از متشبثین کوچک در سال ۱۴۰۲خورشیدی نورم ثابت مالیه اصناف را از یک اعشاریه پنج به صفر اعشاره پنج فیصد کاهش داده است، که این مسئله نیز به شکل از اشکال در این روند کارگر واقع می گردد. روی همرفته جلسۀ فوق العاده به منظور حمایت از صنعت و صنعتکاران به ریاست مقام معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء به عضویت وزارت های مالیه، امور داخله، صنعت و تجارت و اقتصاد، ریاست عمومی استخبارات و سکتور خصوصی در قصر مرمرین تدویر گردید. در این نشست تصمیم گرفته شد تا اتاق صنعت و معدن تولیدات داخلی را از طریق مکتوب رسمی به کمیتۀ تعرفه معرفی نماید. ریاست عمومی استخبارات، در عضویت با اداره های غذا و ادویه و ستندرد تولیدات داخلی معرفی شده به کمیته تعرفه را بعد از تثبیت کیفیت، کمیت و قیمت به اندازه ضرورت، تعرفه را بر این اموال وارداتی بلند ببرد و گزارش خود را به معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء ارایه دارد. به همین شکل در جلسه فیصله شد که مطابق مصوبه شماره ۱۹ام مورخ ۹/۶/۱۴۴۴ جلسه کابینه امارت اسلامی افغانستان تمامی اداره های امارتی به هدف حمایت از تولیدات و محصولات داخلی در خریدرای ها و پروسه های تدارکاتی، تولیدات و محصولات داخلی را اولویت دهند، اگرچه کیفیت آن نسبت به تولیدات و محصولات خارجی از ده تا پانزده فیصد کمتر هم باشد. در این نشست اداره های امارتی مکلف گردیدند تا تمامی لیست های تولیدات و محصولات داخلی را با خود داشته باشند و بر اساس این لیست ها در موقع خریداری و مسایل تدارکاتی کوتیشن اخذ نمایند. در این جلسه همچنان فیصله شد که جهت رسیده گی به مشکلات امنیتی صنعتکاران و سرمایه گذاران و به منظور ایجاد هماهنگی مؤثر، وزارت های امور داخله، مالیه، صنعت و تجارت، ریاست عمومی استخبارات و اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان و همچنان اتاق صنعت و معدن نماینده گان با صلاحیت خود را در ظرف سه روز به معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء معرفی نمایند.
همچنان به وزارت صنعت و تجارت وظیفه سپرده شد تا در مورد نام های تجارتی، مارک ها و برند ها جهت جلو گیری از جعل و تزویر در آنها اسناد و پیشنهادات را به معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء جهت تصمیم گیری نهایی بفرستند. در پایان نشست به ریاست وزارت صنعت و تجارت به کمیتۀ تعرفه وظیفه سپرده شد تا به عضویت ریاست عمومی استخبارات در حصۀ اجرای انوایس ها میان اتاق های تجارت و سرمایه گذاری و صنعت و معدن مشکلات موجوده را به شکل همه جانبه ارزیابی نماید و همراه با نظریات خویش به معاونیت اقتصادی ریاست الوزراء ارسال دارد. بناً از حقایقی که در بالا گفته شد به وضوح هویداست که امارت اسلامی تعهد جدی برای رشد و توسعه اقتصادی مطابق معیاری های عملی پذیرفته شده دارد، چنانچه به هدف حمایت از متشبثین کوچک به کاهش مالیه مبادرت ورزیده، براه اندازی نمایشگاه ها جهت معرفی و بازاریابی محصولات داخلی، اتخاذ تدابیر امنیتی برای صنعتکاران، فراهم آوری برق دوامدار برای فابریکه های تولیدی، بلند بردن تعرفه بر کالای های وارداتی و کاهش آن بر تولیدات داخلی، ایجاد کمیتۀ مشترک جهت مدیریت سالم در این بخش اعم از کیفیت، کمیت و قیمت مواد تولیدی، ترویج به مصرف رسانیدن محصولات داخلی کشور در ادارات امارتی و ... از مسایلی است که ریشه علمی و تخصصی مطابق معیار های قبول شده در حصه رشد و توسعه اقتصادی دارد. به همین شکل امارت اسلامی در حصه رفع مشکلات و چالش های که سد راهی تولیدات ملی قرار می گیرد به اسرع وقت اقدام نموده است تا تولیدات ملی روال عادی داشته باشد.
نتیجه گیری
از مفاهیم که در بالا جسته جسته گفته شد برمیاید، که حمایت از تولیدات ملی و آموزش افراد با توجه به رعایت مصرف، اثرات مثبت متعددی در جامعه دارد که به رشد اقتصادی، اشتغال زایی، رفع مشکل بیکاری، افزایش عواید، شکوفایی استعداد های داخلی، رشد تجارت بین المللی، پیشرفت صنایع و فابریکه ها و بسیاری از نتایج مفید اجتماعی و اقتصادی که در نهایت به توسعه پایدار و طولانی‌مدت منجر می‌گردد، را به ارمغان میآورد. با در نظرداشت این مهم امارت اسلامی افغانستان با به راه اندازی نمایشگاه های محصولات زراعتی و صنعتی در داخل و خارج کشور به هدف حمایت از تولیدات داخلی مبادرت ورزیده، که هدف آن همانا معرفی محصولات ملی در داخل و خارج از کشور بوده تا تولیدات کشور به معرفی گرفته شود و زمینه بازاریابی برای آن فراهم گردد. همچنان امارت اسلامی جهت حمایت از تولیدات ملی برای کارخانه ها و پارک های صنعتی به تأمین برق دوامدار مبادرت ورزیده تا باشد این روند وضعیت عادی داشته باشد و به تولیدات بیافزاید. کاهش مالیه اصناف از ۱.۵ به ۰.۵ مسئله دیگری جهت حمایت از تولیدات داخلی یا ملی است که انجام شده است. همچنان اتخاذ تدابیر امنیتی از صنعتکاران، ایجاد کمیتۀ مشترک جهت مدیریت سالم در این بخش اعم از کیفیت، کمیت و قیمت مواد تولیدی، ترویج به مصرف رساندن محصولات داخلی کشور در ادارات امارتی و ... امور ضروری جهت حمایت از این بخش بوده که سبب رشد و توسعه اقتصادی گردیده و ما را به آینده امیدوار می سازد. باید بدانیم که کشور ما با حرکت معمولی به جایی نخواهد رسید جهش لازم است، حرکت مضاعف لازم است؛ و زمینه این حرکت مضاعف خوشبختانه در کشور وجود دارد. عناصر بسیار خوبِ مبتکر، جوان های آماده به کار، جوان های تشنه کار در کشور وجود دارند، می توانیم از وجود این ها استفاده کنیم و تولید را به معنای واقعی کلمه جهش بدهیم، و ازدیاد تولید خواهد توانست اقتصاد کشور را احیا کند. اشخاص و شخصیت های حکمی که دست اندرکار در بخش اقتصاد کشور هستند به همین شکل عمل کنند، ان‌شاءالله با تعهدی که در راستای آبادانی کشور دارند ادامه خواهد یافت به اساس یک تغییر محسوسی در زنده‌گی مردم به وجود می آید و آن وقت است که مشکل بزرگ معیشت مردم رفع و فراتر از آن به سوی خود کفایی نزدیک خواهیم شد.