مروری بر پارک های صنعتی و اهمیت آن
نویسنده: نجیب الله مایار
مقدمه
صنعت در زندگی بشر نقش بسزای دارد که نه تنها در زنده‌گی روزمره بیشترین نیازمندیهای آن از طریق صنعت برآورده میشود، بلکه در پیشرفت اقتصادی کشور ها نیز یک شاخص مهم به حساب می آید. اما متاسفانه سهم صنعت در افغانستان چندان قابل توجه نبوده است. بخش صنعت هیچگاهی فرصت بدست نیاورده تا در رشد و توسعه افغانستان نقش را ایفا کند که بایست بازی میکرد. نظام ها و سیاست های گوناگون اقتصادی را که افغانستان در چند دهه‌ی گذشته تجربه کرده نتوانست به رشد این بخش کمک کند و مشکلات صنعت‌کاران همچنان برجای خود باقیست. این باعث شده که صنایع کشور محدود به صنایع اولیه و مصرفی باقی بماند. نقش صنعت در جامعه امروزی چند وجهی و برای رشد اقتصادی، پیشرفت فناوری و ایجاد شغل حیاتی است. صنعت سهم قابل توجهی در تولید ناخالص داخلی دارد و باعث توسعه اقتصادی می شود. تولید، ساخت و ساز و خدمات، بخش های هستند که ثروت تولید می کنند و معیار های زندگی را بهبود می بخشند. صنایع میلیون ها شغل را در سراسر جهان فراهم می کنند و فرصت های شغلی را در زمینه های مختلف ارائه می دهند. این امر برای کاهش بیکاری و حمایت از اقتصاد های محلی نیز ضروری است. گر چه صنعت در افغانستان سابقه تاریخی دارد اما تجاوز های خارجی و نبود نظام های دوامدار در کشور باعث گردید که پلان ها و برنامه های دراز مدت دولتی نیمه تمام بماند و یا هم هیچ فرصت عملی شدن نداشته باشد. در عصر کنونی در کنار یک سلسله موضوعات دیگر موجودیت زیربنا ها برای تولیدات صنعتی بساء مهم بوده که با در نظر داشت همین مسله دولت ها و نظام های گذشته به نوبه خود برای رشد صنعت زیربنا های ایجاد کرده و در شماری از ولایت ها پارک های صنعتی را اساس گذاشته که یک تعداد آن تکمیل گردیده و شماری دیگری آن نیمه تمام مانده است. پارک های صنعتی برای مجموعه های تولیدی و کارخانه بسیار مهم است و ما به صورت خلاصه وضعیت پارک های صنعتی را بررسی میکنیم.
پارک های صنعتی و اهمیت آن
پارک های صنعتی در افغانستان از جمه ساحات اقتصادی است که مطابق با پلان های استراتیژیک شهری برای توسعه اقتصادی طرح و احداث گردیده و دارای زیربنا های لازم بوده و غرض فعالیت های تولیدی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت پارک های صنعتی بستری مناسب برای رشد صنعت و فعالیت های صنعتی در یک کشور است و محل رشد صنایع و زمینه جذب سرمایه گذاری است. پارک های صنعتی از جمله ساحات اقتصادی به شمار میرود که مطابق پلان های استراتیژیک شهری برای رشد و توسعه‌ی اقتصادی طرح و احداث گردیده که زیربنا های لازم مانند سرک های داخل، و اتصالی به شاهراه‌ها، شبکه‌ی برق رسانی، سیستم آب‌رسانی، سیستم بیرون رفت فاضلاب، سیستم های ارتباطی، مخابرات و تآسیسات که مورد نیاز صنعت‌کاران باشد دارا میباشد که مورد استفاده کارخانه داران قرار می‌گیرد. انواع پارک های صنعتی عبارت اند از پارک های صنعتی دولتی، پارک های صنعتی مشارکتی و پارک های صنعتی خصوصی.
پارک های صنعتی دولتی: این پارک های عبارت از پارک های صنعتی است که از جانب دولت و یا شرکت های دولتی ایجاد گردیده و مدیریت میشود. پارک های صنعتی دولتی در مطابقت به پلان های استراتیژیک شهرها احداث و مدیریت میشود.
پارک های صنعتی مشارکتی: عبارت از پارک های صنعتی می باشند که به صورت مشارکت عامه و خصوصی احداث، فعال و مدیریت می گردد.
پارک های صنعتی خصوصی: اینگونه پارک های از جانب سکتور خصوصی در ملکیت های شخصی به اساس مجوز اداره تنظیم کننده ساحات صنعتی افغانستان با رعایت طرزالعمل پارک های صنعتی احداث و از نحوه فعالیت و تطبیق قوانین و مقررات نافذه کشور در آن نظارت می نماید.
پارک های صنعتی در افغانستان
فعالیت های صنعتی به صورت منظم برای اولین بار در سال ۱۳۵۳ خورشیدی به ایجاد اولین پارک صنعتی در منطقه‌ی پلچرخی شهر کابل آغاز شد. بعداً پارک صنعتی بگرامی در کابل و یک پارک صنعتی در ولایت هرات تاسیس شد. پروژه‌‌های احداث پارک های صنعتی در سراسر کشور یکی از اقدامات عملی دولت در رشد و انکشاف صنعت کشور، جلب و جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال‌زایی در کشور میباشد. مسئولان در وزارت صنعت‌وتجارت، می‌گویند که به هدف رشد صنعت در کشور و نیازمندی در شماری از ولایت‌ها، قرار است ۲۶ پارک صنعتی جدید در ولایت‌های مختلف ایجاد شود. بر اساس معلومات وزارت صنعت و تجارت در سال ۱۴۰۲ خورشیدی ۳۹ پارک صنعتی پیشنهاد شده که از جمله ۹ این پارک صنعتی در ولایت تخار، تخار، بدخشان، دایکندی، سرپل، لغمان، غزنی، بغلان و سمنگان در نظرگرفته شده بود. بر اساس پلان وزارت صنعت و تجارت در ولایات بلخ، هرات، خوست، بامیان، لغمان، نیمروز، دایکندی، کندز، فراه، کندهار، تخار، جوزجان، بغلان و غزنی نیز پارک های صنعتی ایجاد خواهند شد. در حال حاضر کار ساخت چندین پارک صنعتی به شمول بغلان، کندز، تخار و بدخشان در چندین ولایت کشور جریان دارد. به گفته سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، ساختمان های زیربنایی این پارک ها از سرمایه دولت ساخته میشود و سکتور خصوصی در راستای تولید و صنعت سرمایه گذاری خواهد کرد.
نتیجه گیری
پارک های صنعتی یکی از اساسی ترین نیاز سکتور صنعتی در کشور است. افغانستان اگر چه ده‌ها پارک صنعتی دارد اما توجه به زیربنا ها و امکانات دیگر یک فکتور مهم در این مکان های تولیدی است که باید مورد توجه قرار گیرد. با افزایش سطح امکانات در پارک های صنعتی از یک سوء نیاز های اساسی صنعت‌کاران مرفوع میگردد و از سوی دیگر باعث جلب و جذب سرمایه های بیشتر داخلی و حتی خارجی خواهد شد. امارت اسلامی باید به این مسله توجه بیشتر داشته باشد. برق وارداتی نمی تواند مشکل درازمدت کشور را حل کند، بنابر این باید به ساخت بند های بزرگ تولیدی برق در کشور توجه کرد. تا زمانیکه این معضله به صورت اساسی حل میگردد باید با افزایش برق وارداتی و اختصاص دادن بخش بزرگ این برق به سکتور خصوصی مشکل صنعت‌کاران حل گردد. علاوه براین سطح تولید برق آفتابی و گازی باید افزایش یابد تا برق مورد نیاز سکتور صنعتی کشور آماده گردد. امارت اسلامی برای رفع مشکل کمبود برق تلاش می کند تا سطح تولید برق داخلی را افزایش دهد که هم اکنون کار های عملی تولید ده ها میگاوات برق خورشیدی ادامه دارد و در آینده نزدیک ۱۰۰ میگاوات برق گازی نیز تولید خواهد شد. اگر زمینه سرمایه گذاری مهیا باشد و به مشکلات صنعت‌کاران به اسرع وقت رسیده‌گی صورت گیرد دور از تصور نیست که افغانستان در بیشتر بخش های تولیدی به خودکفایی برسد و از خارج شدن پول هنگفت که به واردات این کالا ها اختصاص داده میشود جلوگیری خواهد شد.